Σχολική βία και εκφοβισμός
Η απόκτηση γνώσης σε όλες τις καταστάσεις είναι το πρώτο και βασικό βήμα που πρέπει να γίνει για να μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Και στο σχολικό εκφοβισμό το πρώτο που πρέπει να ειπωθεί είναι τι δεν είναι
σχολικός εκφοβισμός .
ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Σχολικός εκφοβισμός λοιπόν δεν είναι μια διαμάχη, σύγκρουση μεταξύ δυο μαθητών ή μαθητριών, δεν είναι το πείραγμα, το αστείο προς κάποιον συμμαθητή που γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο, δεν έχουν συνέχεια και δεν επηρεάζουν την συναισθηματική κατάσταση των παιδιών. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πιο σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του, η ανισορροπία δύναμης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και η συναισθηματική επίδραση που έχει πάνω στα παιδιά.
Με λίγα λόγια ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, κατευθύνεται σε συγκεκριμένα παιδιά από παιδιά (πολλές φορές και ομάδα παιδιών) που υπερέχουν σωματικά και έχουν ως αποτέλεσμα το παιδί που εκφοβίζεται να νοιώθει απομονωμένο, να βιώνει άγχος και φόβο, να παρουσιάζει σχολική άρνηση και διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες.
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι η επιθετική εκείνη συμπεριφορά που είναι εσκεμμένη, απρόκλητη και επαναλαμβανόμενη, αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει ανισότητα στη δύναμη αντικειμενική (π.χ. σωματική) ή αντιληπτή (π.χ. προσωπικότητας). Εν ολίγοις, κατευθύνεται προς εκείνα τα θύματα που εκλαμβάνονται από τους θύτες (έναν ή πολλούς μαζί) ως αδύναμα, είτε σωματικά είτε ψυχολογικά .
Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ίσης δύναμης και όχι άνισης, λόγω αριθμού, σωματικής διάπλασης, κοινωνικής θέσης, κουλτούρας, τότε πρόκειται για σύγκρουση, βίαιη ίσως, αλλά όχι εκφοβιστική συμπεριφορά. Εκτός από την ισότητα στη δύναμη, παρατηρείται επίσης όμοια συναισθηματική αντίδραση, που σημαίνει ότι και οι δύο μαθητές είναι θυμωμένοι και όχι όπως στον εκφοβισμό όπου ο μαθητής – στόχος φοβάται και αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του .
Υπάρχει επίσης η περίπτωση του πειράγματος, όπου οι μαθητές κάνουν αστεία μεταξύ τους διασκεδάζοντας και οι δύο αληθινά .
Όσον αφορά στην χρήση των όρων θύτης και θύμα, παρόλο που αυτοί χρησιμοποιούνται εδώ , όπως και σε πολλές άλλες δημοσιεύσεις, δεν είναι βοηθητικό να χρησιμοποιούνται ως ταμπέλες στο χώρο του σχολείου, καθώς είναι αρνητικά φορτισμένοι και επηρεάζουν την αυτοεικόνα των μαθητών. Πιο δόκιμοι θεωρούνται οι όροι: μαθητής που ασκεί εκφοβισμό και μαθητής που δέχεται εκφοβισμό .
Σχολικός εκφοβισμός λοιπόν δεν είναι μια διαμάχη, σύγκρουση μεταξύ δυο μαθητών ή μαθητριών, δεν είναι το πείραγμα, το αστείο προς κάποιον συμμαθητή που γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο, δεν έχουν συνέχεια και δεν επηρεάζουν την συναισθηματική κατάσταση των παιδιών. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πιο σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του, η ανισορροπία δύναμης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και η συναισθηματική επίδραση που έχει πάνω στα παιδιά.
Με λίγα λόγια ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, κατευθύνεται σε συγκεκριμένα παιδιά από παιδιά (πολλές φορές και ομάδα παιδιών) που υπερέχουν σωματικά και έχουν ως αποτέλεσμα το παιδί που εκφοβίζεται να νοιώθει απομονωμένο, να βιώνει άγχος και φόβο, να παρουσιάζει σχολική άρνηση και διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες.
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι η επιθετική εκείνη συμπεριφορά που είναι εσκεμμένη, απρόκλητη και επαναλαμβανόμενη, αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει ανισότητα στη δύναμη αντικειμενική (π.χ. σωματική) ή αντιληπτή (π.χ. προσωπικότητας). Εν ολίγοις, κατευθύνεται προς εκείνα τα θύματα που εκλαμβάνονται από τους θύτες (έναν ή πολλούς μαζί) ως αδύναμα, είτε σωματικά είτε ψυχολογικά .
Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ίσης δύναμης και όχι άνισης, λόγω αριθμού, σωματικής διάπλασης, κοινωνικής θέσης, κουλτούρας, τότε πρόκειται για σύγκρουση, βίαιη ίσως, αλλά όχι εκφοβιστική συμπεριφορά. Εκτός από την ισότητα στη δύναμη, παρατηρείται επίσης όμοια συναισθηματική αντίδραση, που σημαίνει ότι και οι δύο μαθητές είναι θυμωμένοι και όχι όπως στον εκφοβισμό όπου ο μαθητής – στόχος φοβάται και αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του .
Υπάρχει επίσης η περίπτωση του πειράγματος, όπου οι μαθητές κάνουν αστεία μεταξύ τους διασκεδάζοντας και οι δύο αληθινά .
Όσον αφορά στην χρήση των όρων θύτης και θύμα, παρόλο που αυτοί χρησιμοποιούνται εδώ , όπως και σε πολλές άλλες δημοσιεύσεις, δεν είναι βοηθητικό να χρησιμοποιούνται ως ταμπέλες στο χώρο του σχολείου, καθώς είναι αρνητικά φορτισμένοι και επηρεάζουν την αυτοεικόνα των μαθητών. Πιο δόκιμοι θεωρούνται οι όροι: μαθητής που ασκεί εκφοβισμό και μαθητής που δέχεται εκφοβισμό .
ΜΟΡΦΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
•Σωματική: Χτυπάω, κλωτσάω, σπρώχνω, φτύνω, βάζω τρικλοποδιά, κλέβω, κρύβω, καταστρέφω τα πράγματα
•Λεκτική: Κοροϊδεύω, προσβάλλω, βρίζω, κάνω σεξουαλικά υπονοούμενα ή/και χειρονομίες
•Κοινωνική: Εκβιάζω, απειλώ με σωματική βία και απαιτώ χρήματα ή πράγματα, διαδίδω φήμες, απομονώνω κοινωνικά, προδίδω τα μυστικά, προσβλητικά γκράφιτι .
•Ηλεκτρονική: μέσω κινητού τηλεφώνου ή διαδικτύου, απειλές, προσβολές, δυσφήμιση, κοινωνική απομόνωση, δημοσιοποίηση πληροφοριών και εικόνων χωρίς άδεια, ψεύτικη
ταυτότητα για εκμαίευση πληροφοριών και γελοιοποίηση
•Σωματική: Χτυπάω, κλωτσάω, σπρώχνω, φτύνω, βάζω τρικλοποδιά, κλέβω, κρύβω, καταστρέφω τα πράγματα
•Λεκτική: Κοροϊδεύω, προσβάλλω, βρίζω, κάνω σεξουαλικά υπονοούμενα ή/και χειρονομίες
•Κοινωνική: Εκβιάζω, απειλώ με σωματική βία και απαιτώ χρήματα ή πράγματα, διαδίδω φήμες, απομονώνω κοινωνικά, προδίδω τα μυστικά, προσβλητικά γκράφιτι .
•Ηλεκτρονική: μέσω κινητού τηλεφώνου ή διαδικτύου, απειλές, προσβολές, δυσφήμιση, κοινωνική απομόνωση, δημοσιοποίηση πληροφοριών και εικόνων χωρίς άδεια, ψεύτικη
ταυτότητα για εκμαίευση πληροφοριών και γελοιοποίηση
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΣΕ ΘΥΤΕΣ ΚΑΙ ΘΥΜΑΤΑ
Συνέπειες (σωματικές) εκφοβισμού: θύματα
• Γρατζουνιές, μώλωπες, στραμπουλήγματα,διαστρέμματα, διάσειση
• Πονοκέφαλοι, πόνοι πλάτης, στομαχόπονοι
• Αϋπνία, εφιάλτες
• Απώλεια όρεξης ή βουλιμία
• Αύξηση ορμονών στρες, άγχος
• Αδύναμο ανοσοποιητικό, μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού στα πρώτα 15 ́ μετά το περιστατικό
• Εύκολη απώλεια ισορροπίας, παραπατήματα
• Κακός έλεγχος κυκλοφορίας αυτοκινήτων
Συνέπειες (πνευματικές) εκφοβισμού: θύματα
• Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη και στη μάθηση
• Έλλειψη κινήτρων για μάθηση
• Χαμηλό προφίλ στην επικοινωνία, δε λένε τις σκέψεις τους από φόβο χλευασμού
• Αποφεύγουν να τραβούν την προσοχή με τη συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία ακόμα και με ερωτήσεις
• Σχολική άρνηση, συχνές απουσίες
• Μειωμένη σχολική επίδοση
Συνέπειες (κοινωνικές) εκφοβισμού: θύματα
•Ακολουθούν ομάδα δημοφιλών-νταήδων και υπομένουν την κοροϊδία από φόβο χειρότερης μορφής βίας
• Προσκόλληση σε ένα φίλο, υποτακτικά, από φόβο μην τον χάσουν και μείνουν μόνα
• Συνδέονται με παιδιά με επίσης έλλειμμα στις κοινωνικές δεξιότητες όπως τα ίδια που δεν μπορούν να τα προστατέψουν από τη βία
• Δυσκολία να δημιουργήσουν αληθινούς φίλους ακόμα και όταν η βία σταματήσει
Συνέπειες (αυτοεικόνα) εκφοβισμού: θύματα
• Η κοροϊδία μειώνει την αυτοεκτίμησή τους, ιδιαίτερα όταν αυτή σχετίζεται με τη διαφορετικότητά τους (σωματική διάπλαση, εθνικότητα, κλπ)
• Παιδιά που δεν αποδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι, γίνονται ιδιαίτερα ευαίσθητα σε οποιουδήποτε είδους κριτική
• Είναι ιδιαίτερα αυστηρά, απαιτητικά με τον εαυτό τους
•Επικρίνουν τον εαυτό τους και σταδιακά όλους τους άλλους
Συνέπειες (ψυχολογικές) εκφοβισμού: θύματα
• Βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα και κατάσταση άμυνας
• Φόβος, αγωνία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα
• Δε μπορεί να χαλαρώσει, ούτε στις κοινωνικές του επαφές
• Γίνεται επιθετικό, ως αντίδραση στη βία
• Εκτονώνει την ένταση στο σπίτι, γίνεται εχθρικό και αγενές
• Μιλάει χαμηλόφωνα ή γρήγορα και χάνει, «μασάει» τις λέξεις
• Εμφανίζει μελαγχολία, κατάθλιψη
• Σε ακραίες περιπτώσεις εμφανίζει τάσεις αυτοκτονία
Συνέπειες εκφοβισμού (μακροπρόθεσμες): θύτες
• Αδυναμία να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να αντλήσουν δύναμη και αυτοεκτίμηση με θετικούς, δημιουργικούς τρόπους
• Δυσκολία διαπροσωπικών σχέσεων, διαχείρισης θυμού και συγκρούσεων
• Οι οπαδοί τους αποχωρούν σταδιακά, καθώς μεγαλώνουν και μένουν μόνοι, με άγχος και τάσεις κατάθλιψης
• Έχουν αυξημένο κίνδυνο νεανικής και ενήλικης εγκληματικότητας, χρήση ουσιών και αλκοόλ
• Αυξημένη πιθανότητα βίαιης συμπεριφοράς προς τα παιδιά και τη σύντροφο μέσα στην οικογένειά τους
Συνέπειες (σωματικές) εκφοβισμού: θύματα
• Γρατζουνιές, μώλωπες, στραμπουλήγματα,διαστρέμματα, διάσειση
• Πονοκέφαλοι, πόνοι πλάτης, στομαχόπονοι
• Αϋπνία, εφιάλτες
• Απώλεια όρεξης ή βουλιμία
• Αύξηση ορμονών στρες, άγχος
• Αδύναμο ανοσοποιητικό, μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού στα πρώτα 15 ́ μετά το περιστατικό
• Εύκολη απώλεια ισορροπίας, παραπατήματα
• Κακός έλεγχος κυκλοφορίας αυτοκινήτων
Συνέπειες (πνευματικές) εκφοβισμού: θύματα
• Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη και στη μάθηση
• Έλλειψη κινήτρων για μάθηση
• Χαμηλό προφίλ στην επικοινωνία, δε λένε τις σκέψεις τους από φόβο χλευασμού
• Αποφεύγουν να τραβούν την προσοχή με τη συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία ακόμα και με ερωτήσεις
• Σχολική άρνηση, συχνές απουσίες
• Μειωμένη σχολική επίδοση
Συνέπειες (κοινωνικές) εκφοβισμού: θύματα
•Ακολουθούν ομάδα δημοφιλών-νταήδων και υπομένουν την κοροϊδία από φόβο χειρότερης μορφής βίας
• Προσκόλληση σε ένα φίλο, υποτακτικά, από φόβο μην τον χάσουν και μείνουν μόνα
• Συνδέονται με παιδιά με επίσης έλλειμμα στις κοινωνικές δεξιότητες όπως τα ίδια που δεν μπορούν να τα προστατέψουν από τη βία
• Δυσκολία να δημιουργήσουν αληθινούς φίλους ακόμα και όταν η βία σταματήσει
Συνέπειες (αυτοεικόνα) εκφοβισμού: θύματα
• Η κοροϊδία μειώνει την αυτοεκτίμησή τους, ιδιαίτερα όταν αυτή σχετίζεται με τη διαφορετικότητά τους (σωματική διάπλαση, εθνικότητα, κλπ)
• Παιδιά που δεν αποδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι, γίνονται ιδιαίτερα ευαίσθητα σε οποιουδήποτε είδους κριτική
• Είναι ιδιαίτερα αυστηρά, απαιτητικά με τον εαυτό τους
•Επικρίνουν τον εαυτό τους και σταδιακά όλους τους άλλους
Συνέπειες (ψυχολογικές) εκφοβισμού: θύματα
• Βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα και κατάσταση άμυνας
• Φόβος, αγωνία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα
• Δε μπορεί να χαλαρώσει, ούτε στις κοινωνικές του επαφές
• Γίνεται επιθετικό, ως αντίδραση στη βία
• Εκτονώνει την ένταση στο σπίτι, γίνεται εχθρικό και αγενές
• Μιλάει χαμηλόφωνα ή γρήγορα και χάνει, «μασάει» τις λέξεις
• Εμφανίζει μελαγχολία, κατάθλιψη
• Σε ακραίες περιπτώσεις εμφανίζει τάσεις αυτοκτονία
Συνέπειες εκφοβισμού (μακροπρόθεσμες): θύτες
• Αδυναμία να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να αντλήσουν δύναμη και αυτοεκτίμηση με θετικούς, δημιουργικούς τρόπους
• Δυσκολία διαπροσωπικών σχέσεων, διαχείρισης θυμού και συγκρούσεων
• Οι οπαδοί τους αποχωρούν σταδιακά, καθώς μεγαλώνουν και μένουν μόνοι, με άγχος και τάσεις κατάθλιψης
• Έχουν αυξημένο κίνδυνο νεανικής και ενήλικης εγκληματικότητας, χρήση ουσιών και αλκοόλ
• Αυξημένη πιθανότητα βίαιης συμπεριφοράς προς τα παιδιά και τη σύντροφο μέσα στην οικογένειά τους
Παράγοντες κινδύνου: οικογένεια
• Αυταρχικοί γονείς, τιμωρητικοί και όχι υποστηρικτοί
• Χρήση βίας ως μέθοδος επίλυσης προβλημάτων
• Συναισθηματική παραμέληση, έλλειψη τρυφερότητας τα πρώτα χρόνια της ζωής
• Έλλειψη ορίων που εκλαμβάνεται ως αδιαφορία από τα παιδιά
• Συχνά ξεσπάσματα θυμού και σωματικές τιμωρίες
• Βίαιη συμπεριφορά των γονιών προς τα παιδιά
• Ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά των παιδιών
Παράγοντες κινδύνου: σχολείο
• Ανταγωνιστικότητα, έλλειψη συνεργασίας στη μάθηση
• Έλλειψη ενθάρρυνσης μαθητικών πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας στη μάθηση
• Αδιαφορία ή ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά
• Μειωμένο ενδιαφέρον για τη συναισθηματική ζωή των παιδιών
• Έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς, μη συμμετοχή τους στη σχολική ζωή
• Έλλειψη κώδικα συμπεριφοράς και συνολικής σχολικής πολιτικής
• Έλλειψη προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής
Παράγοντες κινδύνου: κοινότητα
• Υψηλά επίπεδα ανεργίας, εγκληματικότητας
• Έλλειμμα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτισμικών ομάδων
• Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού
• Ανεπάρκεια ελεύθερων χώρων, αθλητισμού, ψυχαγωγίας
• Κοινωνικές νόρμες που ανέχονται ή ενθαρρύνουν τη βία (κατά των γυναικών, των μεταναστών, των παιδιών)
• Κοινωνικές ανισότητες
• Αυταρχικοί γονείς, τιμωρητικοί και όχι υποστηρικτοί
• Χρήση βίας ως μέθοδος επίλυσης προβλημάτων
• Συναισθηματική παραμέληση, έλλειψη τρυφερότητας τα πρώτα χρόνια της ζωής
• Έλλειψη ορίων που εκλαμβάνεται ως αδιαφορία από τα παιδιά
• Συχνά ξεσπάσματα θυμού και σωματικές τιμωρίες
• Βίαιη συμπεριφορά των γονιών προς τα παιδιά
• Ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά των παιδιών
Παράγοντες κινδύνου: σχολείο
• Ανταγωνιστικότητα, έλλειψη συνεργασίας στη μάθηση
• Έλλειψη ενθάρρυνσης μαθητικών πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας στη μάθηση
• Αδιαφορία ή ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά
• Μειωμένο ενδιαφέρον για τη συναισθηματική ζωή των παιδιών
• Έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς, μη συμμετοχή τους στη σχολική ζωή
• Έλλειψη κώδικα συμπεριφοράς και συνολικής σχολικής πολιτικής
• Έλλειψη προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής
Παράγοντες κινδύνου: κοινότητα
• Υψηλά επίπεδα ανεργίας, εγκληματικότητας
• Έλλειμμα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτισμικών ομάδων
• Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού
• Ανεπάρκεια ελεύθερων χώρων, αθλητισμού, ψυχαγωγίας
• Κοινωνικές νόρμες που ανέχονται ή ενθαρρύνουν τη βία (κατά των γυναικών, των μεταναστών, των παιδιών)
• Κοινωνικές ανισότητες
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΘΕΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ
Τι κάνουν συνήθως:
• Παίρνουν το μέρος του θύτη, νοιώθουν και αυτοί δυνατοί
• Τον θαυμάζουν / τον φοβούνται
• Διασκεδάζουν, γελάνε και ενθαρρύνουν τη βία
• Δεν πιστεύουν ότι με το να το πεις κάπου θα αλλάξει κάτι
• Νομίζουν ότι το να αναφέρεις το περιστατικό είναι κάρφωμα’
• Νοιώθουν τύψεις και ανημπόρια
Τι είναι καλό να κάνουν:
• Απορρίπτουν τη βία και παρεμβαίνουν για να τη σταματήσουν, αν είναι ασφαλές
• Υποστηρίζουν το θύμα
• Αναφέρουν το περιστατικό στον εκπαιδευτικό και ενθαρρύνουν το θύμα να κάνει το ίδιο
Τι κάνουν συνήθως:
• Παίρνουν το μέρος του θύτη, νοιώθουν και αυτοί δυνατοί
• Τον θαυμάζουν / τον φοβούνται
• Διασκεδάζουν, γελάνε και ενθαρρύνουν τη βία
• Δεν πιστεύουν ότι με το να το πεις κάπου θα αλλάξει κάτι
• Νομίζουν ότι το να αναφέρεις το περιστατικό είναι κάρφωμα’
• Νοιώθουν τύψεις και ανημπόρια
Τι είναι καλό να κάνουν:
• Απορρίπτουν τη βία και παρεμβαίνουν για να τη σταματήσουν, αν είναι ασφαλές
• Υποστηρίζουν το θύμα
• Αναφέρουν το περιστατικό στον εκπαιδευτικό και ενθαρρύνουν το θύμα να κάνει το ίδιο
Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό δεν το λένε σε κανένα γιατί:
Ντρέπονται.
Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ακολουθεί τον σχολικό εκφοβισμό καθώς τα παιδιά νοιώθουν ότι όλοι γελάνε μαζί τους
Φοβούνται.
Τα παιδιά θεωρούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι και φοβούνται ότι ο οποιοσδήποτε χειρισμός θα θυμώσει το παιδί ή τα παιδιά που το εκφοβίζουν και τα πράγματα θα χειροτερεύσουν
Νοιώθουν ότι φταίνε.
Η σκέψη των παιδιών είναι ενοχική και ιδιαίτερα σε καταστάσεις βίας. Θεωρούν ότι εκείνα φταίνε, ότι εκείνα προκάλεσαν αυτή την κατάσταση
Σκέφτονται ότι θα απογοητεύσουν / στενοχωρήσουν τους γονείς τους.
Όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό των γονιών τους. Θεωρούν λοιπόν ότι αν μάθουν οι γονείς τους αυτό που συμβαίνει θα απογοητευτούν και θα στενοχωρηθούν.
Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει:
•Να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά τους, στη διάθεση τους, στην όρεξη τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία, στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.
•Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού
•Να αποενοχοποιήσουν το παιδί.
•Να εξηγήσουν στο παιδί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι
•Να επιβραβεύσουν το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα
•Να μην βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα
•Να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια
•Να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί
•Να επικοινωνήσουν με το δάσκαλο
Ντρέπονται.
Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ακολουθεί τον σχολικό εκφοβισμό καθώς τα παιδιά νοιώθουν ότι όλοι γελάνε μαζί τους
Φοβούνται.
Τα παιδιά θεωρούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι και φοβούνται ότι ο οποιοσδήποτε χειρισμός θα θυμώσει το παιδί ή τα παιδιά που το εκφοβίζουν και τα πράγματα θα χειροτερεύσουν
Νοιώθουν ότι φταίνε.
Η σκέψη των παιδιών είναι ενοχική και ιδιαίτερα σε καταστάσεις βίας. Θεωρούν ότι εκείνα φταίνε, ότι εκείνα προκάλεσαν αυτή την κατάσταση
Σκέφτονται ότι θα απογοητεύσουν / στενοχωρήσουν τους γονείς τους.
Όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό των γονιών τους. Θεωρούν λοιπόν ότι αν μάθουν οι γονείς τους αυτό που συμβαίνει θα απογοητευτούν και θα στενοχωρηθούν.
Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει:
•Να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά τους, στη διάθεση τους, στην όρεξη τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία, στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.
•Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού
•Να αποενοχοποιήσουν το παιδί.
•Να εξηγήσουν στο παιδί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι
•Να επιβραβεύσουν το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα
•Να μην βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα
•Να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια
•Να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί
•Να επικοινωνήσουν με το δάσκαλο
Οι τιμωρίες δε διδάσκουν τα άτακτα παιδιά
Η συμπεριφορά ενός παιδιού μπορεί να βελτιωθεί - το έχουν αποδείξει πενήντα χρόνια ερευνών. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι οι γονείς πρέπει να κάνουν έναν καθημερινό αγώνα δρόμου για να αποκτήσουν τα παιδιά καλούς και σωστούς τρόπους. Αυτό αναφέρεται σε άρθρο του Άλαν Κάζντιν, καθηγητή Ψυχολογίας και Παιδοψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και διευθυντή του Κέντρου Γονικής και Παιδικής Κλινικής Αγωγής στο ίδιο πανεπιστήμιο που δημοσιεύουν Τα Νέα.
Φυσικά εάν οι γονείς δουν το παιδί τους να περνάει ώρες μπροστά στο παράθυρό του με μια στολή παραλλαγής, φορώντας τη μάσκα του θλιμμένου κλόουν και κρατώντας ένα αεροβόλο με το οποίο να σημαδεύει τους γείτονες, είναι απολύτως λογικό να σκεφτούν ότι πρέπει να κάνουν κάτι και γρήγορα. Για πολλές συμπεριφορές ή συνήθειες των παιδιών, όμως, δεν χρειάζεται να σημάνει ο οικογενειακός συναγερμός ακόμη κι αν αυτές είναι ενοχλητικές. Το πιπίλισμα του αντίχειρα, για παράδειγμα, είναι μια συνήθεια που έχουν πάρα πολλά παιδιά έως τα πέντε τους χρόνια. Από εκείνη την ηλικία το φαινόμενο αρχίζει να εξασθενεί. Εάν λοιπόν ο οδοντίατρος δεν σας πει ότι πρέπει να κάνετε κάτι, μπορείτε να αφήσετε το παιδί σας να πιπιλάει το δάχτυλό του. Η ίδια αρχή ισχύει για το τραύλισμα. Περίπου το 5% των παιδιών τραυλίζουν κάποια περίοδο ανάμεσα στα 2 και τα 5 τους χρόνια. Οι γονείς ανησυχούν όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αλλά πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% αυτά τα παιδιά σταματούν να τραυλίζουν μετά τα έξι τους χρόνια.
Στην ίδια κατηγορία περιλαμβάνονται πολλές μορφές συμπεριφοράς που από τους γονείς κρίνονται ενοχλητικές ή απαράδεκτες. Περίπου τα μισά παιδιά ηλικίας 4 και 5 ετών δεν μπορούν να καθίσουν ήσυχα όπως θα ήθελαν οι ενήλικοι και άλλα τόσα κλαψουρίζουν τόσο πολύ ώστε οι γονείς τους το θεωρούν πρόβλημα. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτές οι ενοχλητικές συμπεριφορές εξασθενούν με την ηλικία. Με την ίδια ανησυχία αντιμετωπίζουν οι γονείς τα ψέματα που λένε τα παιδιά στην ηλικία των 10 και 11 ετών ή όταν στην εφηβεία κλέβουν καμιά σοκολάτα από το περίπτερο ή κάνουν κάποια πράξη βανδαλισμού (τα μισά αγόρια και ένα στα τρία κορίτσια). Για τα περισσότερα παιδιά, όμως, αυτά δεν είναι προβλήματα που συνεχίζονται στο μέλλον.
Πολλοί γονείς αντιδρούν σε αυτές τις περιπτώσεις τιμωρώντας τα παιδιά τους. Και το κάνουν για διάφορους λόγους: για να διδάξουν στα παιδιά το σωστό και το λάθος, για να ικανοποιήσουν το αίσθημα δικαιοσύνης ή για να αποδείξουν την εξουσία τους. Φυσικά, δεν μπορεί να μην υπάρξουν επιπτώσεις για ένα παιδί που χαρακώνει το αυτοκίνητο του γείτονα. Έχει αποδειχθεί όμως ότι η τιμωρία δεν αλλάζει τη συμπεριφορά των παιδιών. Ειδικά, όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται πιο ανεξάρτητα και περισσότερο ικανά να διεκδικούν, τόσο οι γονείς πρέπει να προσπαθούν να δώσουν απάντηση σε ένα ερώτημα: υπάρχει λόγος να θέσω όρια εδώ; Ας φανταστούμε για παράδειγμα ένα ακατάστατο δωμάτιο- μια «αιτία πολέμου» ανάμεσα σε γονείς και παιδιά σε πάρα πολλά σπίτια. Αν το ακατάστατο δωμάτιο συνοδεύεται από μιαν ανάλογη συμπεριφορά όσον αφορά τόσο την προσωπική εμφάνιση όσο και τα μαθήματα του σχολείου, τότε η παρέμβαση είναι απαραίτητη. Διαφορετικά, θέστε στον εαυτό σας το εξής ερώτημα: πόσα δωμάτια ενηλίκων θυμίζουν το βομβαρδισμένο τοπίο ενός εφηβικού δωματίου; Είναι βέβαιο ότι θα δυσκολευτείτε να βρείτε έστω και ένα.
Πώς αντιμετωπίζεται ένας «μικρός τύραννος»; Τιμωρία Έρευνες έχουν δείξει ότι με την τιμωρία δεν διορθώνεται η κακή συμπεριφορά του παιδιού. Με την τιμωρία το παιδί δεν μαθαίνει τι να κάνει και σπανίως μαθαίνει τι να μην κάνει.
Συζήτηση Δεν είναι βέβαιο ότι με τη συζήτηση βελτιώνεται η συμπεριφορά του παιδιού. Ωστόσο, με τη συζήτηση το παιδί:
- βελτιώνει τις γλωσσικές δεξιότητές του
- αναπτύσσει τις ικανότητές του στη λογική σκέψη
- αυξάνει τις πιθανότητες να συζητά στην εφηβεία με τους γονείς πράγματα που το απασχολούν
Παιχνίδι «Θα σου απαγορεύσω να κάνεις κάτι. Για να δούμε; Μπορείς να παραμείνεις ήρεμος;». Αλλάξτε ρόλους. Πολλά παιδιά διασκεδάζουν παίζοντας τους γονείς και λέγοντας «όχι» στον γονέα που υποδύεται το παιδί
Χρειάζεται ηρεμία και υπομονή
Γιατί να κινήσετε γη και ουρανό για να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα που θα διορθωθεί από μόνο του; Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, απαιτεί αρκετή δόση ηρεμίας, πειθαρχίας και υπομονής από τους γονείς. Ακόμη και αυτοί οι γονείς, όμως, που χαρακτηρίζονται από μεγάλη ηρεμία, πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι μια συνήθεια που εγκαταλείπει ένα παιδί με τον καιρό είναι πιθανό να επιστρέψει και μάλιστα σε χειρότερο βαθμό από ποτέ. Παρ΄ ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η κακή συμπεριφορά δεν ήρθε για να μείνει, δικαίως κάποιοι γονείς μπορεί να ανησυχήσουν. Είναι φυσιολογικό για ένα 4χρονο παιδί να κλέψει ένα γλειφιτζούρι- τι συμβαίνει όμως όταν κλέβει γλειφιτζούρια ένας 12χρονος; Σε αυτήν την περίπτωση, μάλλον πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού .
Πώς κάνουμε το παιδί μας να διαβάζει ; Η σημασία του χρόνου και του χώρου .
Παιδιά που διαβάζουν μαζί με τη μαμά.
«Γιαννάκη, διάβασες τα μαθήματά σου;» «Σε λίγο, μαμά! Θέλω να παίξω λίγο ακόμη!». «Μαριάννα, κλείσε την τηλεόραση και πήγαινε να διαβάσεις!» «Αμάν πια μ’ αυτό το διάβασμα!» Αλήθεια, εσείς πόσο εξοικειωμένοι είστε μ’ αυτούς τους διαλόγους; Κατά κανόνα η μόρφωση των παιδιών αποτελεί προτεραιότητα των γονιών τους. Τι γίνεται όμως όταν τα παιδιά διαφωνούν κι αντιδρούν σ’ αυτό; Τι κάνουμε προκειμένου να μη δίνουμε διαρκείς μάχες για να μελετήσει; Πώς μπορούμε να κάνουμε το παιδί μας να διαβάζει;
«Γιαννάκη, διάβασες τα μαθήματά σου;» «Σε λίγο, μαμά! Θέλω να παίξω λίγο ακόμη!». «Μαριάννα, κλείσε την τηλεόραση και πήγαινε να διαβάσεις!» «Αμάν πια μ’ αυτό το διάβασμα!» Αλήθεια, εσείς πόσο εξοικειωμένοι είστε μ’ αυτούς τους διαλόγους; Κατά κανόνα η μόρφωση των παιδιών αποτελεί προτεραιότητα των γονιών τους. Τι γίνεται όμως όταν τα παιδιά διαφωνούν κι αντιδρούν σ’ αυτό; Τι κάνουμε προκειμένου να μη δίνουμε διαρκείς μάχες για να μελετήσει; Πώς μπορούμε να κάνουμε το παιδί μας να διαβάζει;
Μια πολύ καλή συμβουλή αναμφίβολα θα ήταν να ξεκινήσουμε την προσπάθειά μας από νωρίς, δηλαδή, από την πρώτη δημοτικού. Αρχικά λοιπόν, σπουδαίο ρόλο παίζει το πότε και πού διαβάζει. Τα παιδιά, ακόμη κι αν δείχνουν ή ισχυρίζονται το αντίθετο, έχουν ανάγκη την οριοθέτηση κανόνων και το πρόγραμμα. Όπως θα πρέπει να ορίσουμε συγκεκριμένες ώρες φαγητού και ύπνου καθημερινά , έτσι ορίζουμε και τις ώρες μελέτης τους. Φυσικά κι εμείς με τη σειρά μας οφείλουμε να το σεβαστούμε αυτό κάνοντας ησυχία αλλά και με το να μη διασπάμε το πρόγραμμά του χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Δεν περιμένουμε ποτέ από ένα παιδί να αρχίσει να μελετά αργά το βράδυ ή όταν είναι κουρασμένο απ’ το σχολείο ή κάποια εξωσχολική δραστηριότητα. Πρέπει να είναι ξεκούραστο, να μην πεινάει και να μη νυστάζει. Σωστότερο, επίσης, είναι να διαβάζει στο δικό του χώρο, συγκεντρωμένο κι ανενόχλητο απ’ ό,τι μπορεί να συμβαίνει στο υπόλοιπο σπίτι. Εννοείται πως στο δωμάτιο αυτό δε θα υπάρχει τηλεόραση. Για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα χρησιμότερο είναι να έχουμε συζητήσει με το παιδί σχετικά με το χρόνο και το χώρο που θα διαβάζει και μαζί να καταλήξουμε στο τελικό πρόγραμμα. Αυτό θα εκτιμηθεί από το παιδί, καθώς έτσι θα νιώσει «ισότιμο» μέλος της οικογένειας. Θα χαρεί από το γεγονός ότι η γνώμη του υπολογίζεται και παράλληλα θα γίνει πιο υπεύθυνο, αφού θα πρέπει να προσπαθήσει να τηρήσει μια «συμφωνία» την οποία έχει και το ίδιο συνάψει.
Όσον αφορά τώρα στη διάρκεια της μελέτης θα πρέπει να μην υπερβάλλουμε και να θυμόμαστε πως το πολύωρο διάβασμα δεν συνεπάγεται πάντα καλύτερη απόδοση κι ούτε εξασφαλίζει μεγαλύτερη συγκέντρωση. Επίσης, χρειάζεται να κάνει μικρά διαλείμματα αφού τελειώνει κάποια εργασία του ή όταν αισθάνεται κουρασμένο. Εξίσου σημαντικό είναι να επιβραβεύουμε το παιδί όταν ολοκληρώνει το διάβασμά του, π.χ. του επιτρέπουμε να παίξει με τα αγαπημένα του παιχνίδια, να δει κάποιους φίλους του κ.τ.λ.
Αλεξάνδρα Δεσκάτα, εκπαιδευτικός
Αλεξάνδρα Δεσκάτα, εκπαιδευτικός
Οι φωνές των γονιών = εφιάλτης των παιδιών
Σε έρευνες που έχουν γίνει σε παιδιά από 3 έως 13 ετών έχει αποδειχτεί ότι το 80% των παιδιών που υπέστησαν χειροδικία από τους γονείς τους (στο επιτρεπτό όριο και όχι σε ακραίο σημείο) παρουσίασαν ανασφάλειες, φόβους και παραβατική συμπεριφορά σε μικρότερο βαθμό από εκείνα τα παιδιά που ήταν δέκτες φωνών, υστερικών συμπεριφορών και διαρκών επιπλήξεων. H παιδική ψυχή στιγματίζεται, τραυματίζεται και αντιδρά ανησυχητικά και επικίνδυνα μπροστά σε τέτοιες συμπεριφορές.
Αφορμή να ψάξουμε λίγο περισσότερο τις επιπτώσεις που προξενούν οι φωνές των γονιών στην ευαίσθητη παιδική ψυχή, μας έδωσε το άρθρο των New York Times, με τον πολύ εύγλωττο τίτλο «Οι φωνές των γονιών είναι το νέο ξύλο», υπογεγραμμένο από την Ηilary Stout. Εκεί λοιπόν διαβάζουμε ότι σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, οι περισσότερες οικογένειες σήμερα μοιράζονται ένα «μυστικό».
Τις υστερικές φωνές και τα ουρλιαχτά, που έχουν αντικαταστήσει σε ένα σημαντικό ποσοστό το παραδοσιακό «ξύλο, που βγήκε από τον παράδεισο». Έτσι, από τους 991 γονείς που συμμετείχαν στην έρευνα, ένα 88% παραδέχτηκε ότι τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο χρόνο είχε φωνάξει στα παιδιά του. Κι όμως, σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των γονιών, η πρόθεσή τους δεν είναι να γίνονται οι «φωνακλάδες» του σπιτιού. Κι ενώ προσπαθούν για το αντίθετο, υπάρχουν αρκετές φορές που απλώς «δεν τους βγαίνει». Διαφωτιστικό παράδειγμα πάνω στην αγωνία που βιώνουν σήμερα οι γονείς στην προσπάθειά τους να είναι όσο πιο σωστοί γίνεται, είναι η Τζάκι Κλάιν, μια αφοσιωμένη μητέρα δυο μικρών αγοριών. Η Τζάκι ξοδεύει πολλές ώρες για να πηγαινοφέρνει τα παιδιά σε διάφορες δραστηριότητες, ενώ διαβάζει αρκετά βιβλία για τη σωστή διαπαιδαγώγησή τους. Μπορεί να εξηγήσει με ήρεμη και αποφασιστική φωνή ότι το να μην πλένουμε τα δόντια μας «είναι λάθος». Όλα αυτά, όμως, στο 90% του χρόνου. Γιατί στο υπόλοιπο 10% του χρόνου, παραδέχεται ότι «χάνω τον έλεγχο και βγαίνω εκτός εαυτού».
Και πάλι ενοχές
Κι ενώ η ειδικός Έιμι ΜακΚρίντι, η οποία έχει δουλέψει με εκατοντάδες γονείς, αποφαίνεται ότι «τα ουρλιαχτά είναι το νέο ξύλο», οι γονείς ταλαιπωρημένοι και με τα ενοχικά τους σύνδρομα γιγαντωμένα μέσα τους, ψάχνουν να βρουν τον κατάλληλο τρόπο να επιβληθούν στα παιδιά τους. Η δρ ΜακΚρίντι διευκρινίζει ότι για τους περισσότερους γονείς σήμερα είναι αυτονόητο ότι το ξύλο ανήκει στο παρελθόν ως παιδαγωγική μέθοδος, παρ’ όλα αυτά δεν μπορούν να επιβληθούν στον εαυτό τους κάθε φορά που οι μικροί μπόμπιρες αδυνατούν να πειθαρχήσουν στις υποδείξεις τους. Και καταφεύγουν στις φωνές. Το αποτέλεσμα είναι οι ενοχές να γίνονται ένας φαύλος κύκλος που δεν σταματά ποτέ.
Κι ενώ η ειδικός Έιμι ΜακΚρίντι, η οποία έχει δουλέψει με εκατοντάδες γονείς, αποφαίνεται ότι «τα ουρλιαχτά είναι το νέο ξύλο», οι γονείς ταλαιπωρημένοι και με τα ενοχικά τους σύνδρομα γιγαντωμένα μέσα τους, ψάχνουν να βρουν τον κατάλληλο τρόπο να επιβληθούν στα παιδιά τους. Η δρ ΜακΚρίντι διευκρινίζει ότι για τους περισσότερους γονείς σήμερα είναι αυτονόητο ότι το ξύλο ανήκει στο παρελθόν ως παιδαγωγική μέθοδος, παρ’ όλα αυτά δεν μπορούν να επιβληθούν στον εαυτό τους κάθε φορά που οι μικροί μπόμπιρες αδυνατούν να πειθαρχήσουν στις υποδείξεις τους. Και καταφεύγουν στις φωνές. Το αποτέλεσμα είναι οι ενοχές να γίνονται ένας φαύλος κύκλος που δεν σταματά ποτέ.
Η μέθοδος είναι αναποτελεσματική
Τι προτείνουν λοιπόν οι ειδικοί; Πρώτα απ’ όλα επισημαίνουν ότι η υψωμένη φωνή δεν βοηθά ουσιαστικά και άρα καλό είναι να αποφεύγεται. Το μόνο που πετυχαίνουν οι γονείς με την υψωμένη φωνή είναι να εθίζονται τα παιδιά σε τέτοιου τύπου αντιδράσεις και φυσικά να συνεχίζουν ανενόχλητα. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Μπορεί το παιδί να πάψει να αισθάνεται χαρούμενο και ευτυχισμένο ή να χάσει την αυτοεκτίμησή του. Αν μάλιστα οι φωνές συνοδεύονται από οργή, προσβολές ή ακόμη και σαρκασμό, τότε υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουν στο παιδί αισθήματα απόρριψης. Κι επειδή οι φωνές και οι υστερίες στο σπίτι είναι ένας «παράγων κινδύνου για την οικογένεια», ακολουθούν κάποιες οδηγίες για τον τρόπο χειρισμού των καταστάσεων.
Τι προτείνουν λοιπόν οι ειδικοί; Πρώτα απ’ όλα επισημαίνουν ότι η υψωμένη φωνή δεν βοηθά ουσιαστικά και άρα καλό είναι να αποφεύγεται. Το μόνο που πετυχαίνουν οι γονείς με την υψωμένη φωνή είναι να εθίζονται τα παιδιά σε τέτοιου τύπου αντιδράσεις και φυσικά να συνεχίζουν ανενόχλητα. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Μπορεί το παιδί να πάψει να αισθάνεται χαρούμενο και ευτυχισμένο ή να χάσει την αυτοεκτίμησή του. Αν μάλιστα οι φωνές συνοδεύονται από οργή, προσβολές ή ακόμη και σαρκασμό, τότε υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουν στο παιδί αισθήματα απόρριψης. Κι επειδή οι φωνές και οι υστερίες στο σπίτι είναι ένας «παράγων κινδύνου για την οικογένεια», ακολουθούν κάποιες οδηγίες για τον τρόπο χειρισμού των καταστάσεων.
Όταν είστε σε κατάσταση «εκτός ορίων»:
1. Σκεφτείτε ότι όταν ξεφωνίζετε στο παιδί, εκείνη τη στιγμή μπροστά στα παιδικά μάτια δείχνετε σαν ένα «τέρας που βρυχάται».
2. Τώρα είστε σε θέση να τρομοκρατείτε μία ύπαρξη που αδυνατεί να σας αντιμετωπίσει, ενώ την ίδια στιγμή προετοιμάζετε το μελλοντικό «νευρικό και αγενή» γιο ή κόρη.
3. Κόβετε τις γέφυρες επικοινωνίας και η εμπιστοσύνη του παιδιού σας προς εσάς εξανεμίζεται σιγά σιγά.
4. Το γεμίζετε φόβο και ανασφάλεια για το κατά πόσο μπορεί να μοιραστεί μαζί σας κάποιο πρόβλημά του, σκέψη ή πράξη.
5. Γαλουχείτε έναν ανήλικο κατά τέτοιο τρόπο που θα βασανίζεται στο μέλλον, αφού το σύνηθες είναι να σας αντιγράψει, όπως κάνει το 73% των παιδιών με γονείς που ξεφωνίζουν.
Σίγουρα όμως, κανείς δεν προσδοκά τα προηγούμενα για το παιδί του
1. Σκεφτείτε ότι όταν ξεφωνίζετε στο παιδί, εκείνη τη στιγμή μπροστά στα παιδικά μάτια δείχνετε σαν ένα «τέρας που βρυχάται».
2. Τώρα είστε σε θέση να τρομοκρατείτε μία ύπαρξη που αδυνατεί να σας αντιμετωπίσει, ενώ την ίδια στιγμή προετοιμάζετε το μελλοντικό «νευρικό και αγενή» γιο ή κόρη.
3. Κόβετε τις γέφυρες επικοινωνίας και η εμπιστοσύνη του παιδιού σας προς εσάς εξανεμίζεται σιγά σιγά.
4. Το γεμίζετε φόβο και ανασφάλεια για το κατά πόσο μπορεί να μοιραστεί μαζί σας κάποιο πρόβλημά του, σκέψη ή πράξη.
5. Γαλουχείτε έναν ανήλικο κατά τέτοιο τρόπο που θα βασανίζεται στο μέλλον, αφού το σύνηθες είναι να σας αντιγράψει, όπως κάνει το 73% των παιδιών με γονείς που ξεφωνίζουν.
Σίγουρα όμως, κανείς δεν προσδοκά τα προηγούμενα για το παιδί του
Οπότε, αντί για φωνές:
1. Εφαρμόστε την τεχνική της ηρεμίας – σκεφτείτε ότι αντί να φωνάζετε, μπορείτε να χαμηλώσετε τα ντεσιμπέλ και να του εξηγήσετε αυτό που θέλετε χαμηλόφωνα.
2. Πηγαίνετε σε έναν άλλο χώρο για 5 λεπτά. Συγκεντρωθείτε και αναλογιστείτε αν θα θέλατε να φωνάζουν σε εσάς έτσι. Σίγουρα θα γυρίσετε πιο πράοι.
3. Βάλτε ένα παιδικό τραγούδι – πάντα λειτουργεί καταλυτικά.
4. Ρίξτε νερό στο πρόσωπό σας και κάντε μια συνεχόμενη θετική σκέψη.
5. Κοιταχτείτε στον καθρέφτη. Θα διαπιστώσετε πόσο ασχημαίνουμε όταν ξεφωνίζουμε και προσπαθούμε να επιβληθούμε διά της… ηχορύπανσης στο μικρό πλασματάκι που κουρνιάζει τρομαγμένο σε μια γωνιά.
6. Τέλος, κατανοήστε ότι: η φωνή είναι ένα αντιπαιδαγωγικό και ηττοπαθές μέσο επιβολής στην ευρύτερη ανθρώπινη επικοινωνία.
1. Εφαρμόστε την τεχνική της ηρεμίας – σκεφτείτε ότι αντί να φωνάζετε, μπορείτε να χαμηλώσετε τα ντεσιμπέλ και να του εξηγήσετε αυτό που θέλετε χαμηλόφωνα.
2. Πηγαίνετε σε έναν άλλο χώρο για 5 λεπτά. Συγκεντρωθείτε και αναλογιστείτε αν θα θέλατε να φωνάζουν σε εσάς έτσι. Σίγουρα θα γυρίσετε πιο πράοι.
3. Βάλτε ένα παιδικό τραγούδι – πάντα λειτουργεί καταλυτικά.
4. Ρίξτε νερό στο πρόσωπό σας και κάντε μια συνεχόμενη θετική σκέψη.
5. Κοιταχτείτε στον καθρέφτη. Θα διαπιστώσετε πόσο ασχημαίνουμε όταν ξεφωνίζουμε και προσπαθούμε να επιβληθούμε διά της… ηχορύπανσης στο μικρό πλασματάκι που κουρνιάζει τρομαγμένο σε μια γωνιά.
6. Τέλος, κατανοήστε ότι: η φωνή είναι ένα αντιπαιδαγωγικό και ηττοπαθές μέσο επιβολής στην ευρύτερη ανθρώπινη επικοινωνία.
Το πρωινό ξύπνημα των παιδιών
Eίναι πρωί, έχετε ξυπνήσει, και αρχίζετε να τρέχετε πανικόβλητοι για να ετοιμαστείτε και να οργανώσετε όσο πιο γρήγορα γίνεται τα πάντα. Μέσα σε όλο αυτό τον πανικό, κάποιος μοιάζει να είναι πολύ πιο χαλαρός. Η Μαρία είναι 8 χρονών και σε 30 λεπτά πρέπει να είναι στο σχολείο. Παρόλα αυτά είναι ακόμη στο κρεβάτι και χουζουρεύει. Αρχίζετε και φωνάζετε “Άντε παιδί μου, ακόμα να σηκωθείς;” Η Μαρία πάντα αργεί να σηκωθεί και όταν το κάνει, θα περάσει αρκετή ώρα στο μπάνιο και άλλη τόση μπροστά στο καθρέφτη για να διαλέξει τι θα βάλει. Οι φωνές ωστόσο συνεχίζονται και μαζί με αυτές εκτοξεύονται και οι απειλές οι οποίες αργότερα καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι, “Αν δεν ετοιμαστείς γρήγορα να ξέρεις πως εγώ δε θα σε ξαναπάω στο σχολείο με το αμάξι. Χθες ήταν η τελευταία φορά. Σήμερα θα χάσεις την πρώτη ώρα”. Όταν η Μαρία είναι πλέον έτοιμη, η ώρα έχει περάσει και σε πέντε λεπτά θα πρέπει να είναι στο σχολείο. Τότε εσείς αρπάζετε την τσάντα της και της λέτε να τρέξει γρήγορα στο αμάξι δίνοντας όρκο, “Σήμερα είναι η τελευταία φορά, να το ξέρεις”. Η Μαρία χαμογελώντας μπαίνει στο αμάξι και αρχίζει να τραγουδάει το αγαπημένο της τραγούδι.
Tο πρωινό χασομέρι και η καθυστέρηση των παιδιών για να ετοιμαστούν έτσι ώστε να είναι στην ώρα τους κάπου, είναι από τα πιο συχνά παράπονα των γονιών. “Αυτό το παιδί δεν έχει την αίσθηση του χρόνου”. Και γιατί να την αποκτήσει; Ξέρει, ότι οι γονείς του είναι αυτοί που νιώθουν περισσότερο υπεύθυνοι για τις καθυστερήσεις του και ότι στο τέλος, θα βρουν τη λύση που θα το βγάλουν από τη δύσκολη θέση να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της αργοπορίας του. Τα παιδιά για να αλλάξουν μια αρνητική συμπεριφορά, θα πρέπει να βιώσουν τις δυσάρεστες συνέπειες τις συμπεριφοράς τους (π.χ. να χάσουν κάποια προνόμια), για να συμμετέχουν δημιουργικά στη λύση ενός προβλήματος.
Οι γονείς αντί να αναλαμβάνουν ευθύνες οι οποίες ουσιαστικά είναι των παιδιών, μπορούν να τα βοηθήσουν να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να διαχειρίζονται με περισσότερη υπευθυνότητα και συνέπεια τις υποχρεώσεις τους. Ακολουθούν μερικές συμβουλές προς αυτή την κατεύθυνση:
Οι γονείς αντί να αναλαμβάνουν ευθύνες οι οποίες ουσιαστικά είναι των παιδιών, μπορούν να τα βοηθήσουν να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να διαχειρίζονται με περισσότερη υπευθυνότητα και συνέπεια τις υποχρεώσεις τους. Ακολουθούν μερικές συμβουλές προς αυτή την κατεύθυνση:
Πρωινό ξύπνημα
Το πρωινό ξύπνημα είναι δύσκολο για τους περισσότερους, αλλά τα παιδιά έχουν δύο επιπλέον ελαφρυντικά – κοιμούνται πιο βαθιά από ότι οι ενήλικες και χρειάζονται περισσότερες ώρες ύπνου. Τι μπορείτε να κάνετε για να διευκολύνετε το πρωινό ξύπνημα;
Ξυπνήστε νωρίτερα τόση ώρα, όση πιστεύετε ότι θα χρειαστείτε για να ετοιμαστείτε εσείς, αλλά και ξυπνήσει και να ετοιμαστεί το παιδί σας.
Δημιουργήστε μια λίστα με τα καθημερινά πράγματα που πρέπει να κάνει το παιδί όταν ξυπνάει (να πλένει πρόσωπο και δόντια, να ντύνεται, να φτιάχνει το κρεβάτι του κτλ).
Αφού έχετε δημιουργήσει τη λίστα, εξηγήστε του από το προηγούμενο βράδυ ότι θέλετε να το βοηθήσετε να ξυπνάει στην ώρα του και να διαχειρίζεται καλύτερα το χρόνο του όπως τα μεγάλα παιδιά. Επικεντρωθείτε στο ότι μπορεί να τα καταφέρει. Αποφύγετε να κάνετε τη συζήτηση να ακούγεται σαν μια ακόμα λίστα κανόνων και περιορισμών. Αντίθετα, δείξτε ενθουσιασμό και παρουσιάστε το ζήτημα ως ευκαιρία για να πετύχει κάτι καινούριο.
Επιβραβεύστε το παιδί όταν ολοκληρώνει τα πράγματα στην ώρα του. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να κερδίζει ένα αυτοκόλλητο τη μέρα και να χάνει ένα αυτοκόλλητο όταν καθυστερεί, ή να του ετοιμάζετε το αγαπημένο του φαγητό ή γλυκό. Για τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας (8 και άνω), συζητήστε της φυσικές συνέπειες που θα συνδέονται με την αρνητική συμπεριφορά.
Μην απαιτείτε τελειότητα σε αυτήν την φάση, επιβραβεύστε τη βελτίωση για να ενθαρρύνετε το παιδί να συνεχίσει την προσπάθεια.
Το πρωινό ξύπνημα είναι δύσκολο για τους περισσότερους, αλλά τα παιδιά έχουν δύο επιπλέον ελαφρυντικά – κοιμούνται πιο βαθιά από ότι οι ενήλικες και χρειάζονται περισσότερες ώρες ύπνου. Τι μπορείτε να κάνετε για να διευκολύνετε το πρωινό ξύπνημα;
Ξυπνήστε νωρίτερα τόση ώρα, όση πιστεύετε ότι θα χρειαστείτε για να ετοιμαστείτε εσείς, αλλά και ξυπνήσει και να ετοιμαστεί το παιδί σας.
Δημιουργήστε μια λίστα με τα καθημερινά πράγματα που πρέπει να κάνει το παιδί όταν ξυπνάει (να πλένει πρόσωπο και δόντια, να ντύνεται, να φτιάχνει το κρεβάτι του κτλ).
Αφού έχετε δημιουργήσει τη λίστα, εξηγήστε του από το προηγούμενο βράδυ ότι θέλετε να το βοηθήσετε να ξυπνάει στην ώρα του και να διαχειρίζεται καλύτερα το χρόνο του όπως τα μεγάλα παιδιά. Επικεντρωθείτε στο ότι μπορεί να τα καταφέρει. Αποφύγετε να κάνετε τη συζήτηση να ακούγεται σαν μια ακόμα λίστα κανόνων και περιορισμών. Αντίθετα, δείξτε ενθουσιασμό και παρουσιάστε το ζήτημα ως ευκαιρία για να πετύχει κάτι καινούριο.
Επιβραβεύστε το παιδί όταν ολοκληρώνει τα πράγματα στην ώρα του. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να κερδίζει ένα αυτοκόλλητο τη μέρα και να χάνει ένα αυτοκόλλητο όταν καθυστερεί, ή να του ετοιμάζετε το αγαπημένο του φαγητό ή γλυκό. Για τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας (8 και άνω), συζητήστε της φυσικές συνέπειες που θα συνδέονται με την αρνητική συμπεριφορά.
Μην απαιτείτε τελειότητα σε αυτήν την φάση, επιβραβεύστε τη βελτίωση για να ενθαρρύνετε το παιδί να συνεχίσει την προσπάθεια.
Με γλυκιά και ήρεμη φωνή ξυπνήστε το παιδί λέγοντας πως ήρθε η ώρα για να σηκωθεί και δώστε του 3-5 λεπτά. Μη αναθέτετε αγγαρείες ακόμα γιατί το πιθανότερο είναι να μείνει στο κρεβάτι όσο περισσότερο μπορεί.
Επικεντρωθείτε στο ξύπνημα.
Αν περάσουν τα 3-5 λεπτά και δεν έχει σηκωθεί ακόμα, θυμίστε του με γλυκιά και ήρεμη φωνή ότι είναι ώρα να σηκωθεί, ανοίξτε τις κουρτίνες και αφήστε το φως να μπει στο δωμάτιο. Μην απειλήσετε και μην προειδοποιήσετε το παιδί αν δεν σηκωθεί αμέσως.
Επιστρέψτε σε κάνα δυο λεπτά και βάλτε μουσική σε τόση ένταση που θα αποτρέπει το παιδί να ξανακοιμηθεί.
Προειδοποιείστε το παιδί με σταθερό τόνο φωνής ότι πρέπει να σηκωθεί και να ετοιμαστεί γιατί αλλιώς θα χάσει προνόμια για το υπόλοιπο της ημέρας που έχετε ήδη συζητήσει από το προηγούμενο βράδυ (αυτό κυρίως για τα μικρότερα παιδιά π.χ. τηλεόραση, παιχνίδια). Σε κάθε περίπτωση, προσπαθήστε να συνδέσετε την αρνητική συμπεριφορά με μια αρνητική συνέπεια.
Αν το παιδί παραμένει στο κρεβάτι υπενθυμίστε του τις φυσικές συνέπειες της αργοπορίας του όπως για παράδειγμα ότι θα πρέπει να τρέξει για να προλάβει να ετοιμαστεί και πολύ πιθανό να αργήσει στο σχολείο. Αν χρειαστεί, αφήστε το παιδί να αναλάβει την ευθύνη της ασυνέπειάς του χάνοντας την πρώτη ώρα στο σχολείο.
Επικεντρωθείτε στο ξύπνημα.
Αν περάσουν τα 3-5 λεπτά και δεν έχει σηκωθεί ακόμα, θυμίστε του με γλυκιά και ήρεμη φωνή ότι είναι ώρα να σηκωθεί, ανοίξτε τις κουρτίνες και αφήστε το φως να μπει στο δωμάτιο. Μην απειλήσετε και μην προειδοποιήσετε το παιδί αν δεν σηκωθεί αμέσως.
Επιστρέψτε σε κάνα δυο λεπτά και βάλτε μουσική σε τόση ένταση που θα αποτρέπει το παιδί να ξανακοιμηθεί.
Προειδοποιείστε το παιδί με σταθερό τόνο φωνής ότι πρέπει να σηκωθεί και να ετοιμαστεί γιατί αλλιώς θα χάσει προνόμια για το υπόλοιπο της ημέρας που έχετε ήδη συζητήσει από το προηγούμενο βράδυ (αυτό κυρίως για τα μικρότερα παιδιά π.χ. τηλεόραση, παιχνίδια). Σε κάθε περίπτωση, προσπαθήστε να συνδέσετε την αρνητική συμπεριφορά με μια αρνητική συνέπεια.
Αν το παιδί παραμένει στο κρεβάτι υπενθυμίστε του τις φυσικές συνέπειες της αργοπορίας του όπως για παράδειγμα ότι θα πρέπει να τρέξει για να προλάβει να ετοιμαστεί και πολύ πιθανό να αργήσει στο σχολείο. Αν χρειαστεί, αφήστε το παιδί να αναλάβει την ευθύνη της ασυνέπειάς του χάνοντας την πρώτη ώρα στο σχολείο.
Η προσπάθεια που θα καταβάλετε για να μπορέσει το παιδί να διαχειριστεί το χρόνο του στο πρωινό ξύπνημα, απαιτεί υπομονή και σταθερότητα. Προετοιμαστείτε για αυτό.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη το χρονικό προσανατολισμό και στην πραγματικότητα θέλουν να οργανώνουν μόνα τους το χρόνο τους. Η διαχείριση χρόνου καλλιεργεί στα παιδιά την υπευθυνότητα και την αυτοεκτίμηση. Σε αντίθετη περίπτωση, η έλλειψη χρονικών ορίων τα αφήνει στην αδράνεια και στο έλεος του χάους. Όταν οι γονείς δεν έχουν εμπιστοσύνη στα παιδιά και αναλαμβάνουν οι ίδιοι να οργανώσουν το χρόνο των παιδιών τους, τους περνάνε το μήνυμα ότι είναι ανίκανα και ανώριμα. Όταν όμως αντιμετωπίζουν τα ίδια τα παιδιά την κατάσταση, είναι πολύ πιο πιθανό να βρουν μόνα τους τη λύση και τη στρατηγική που θα ακολουθήσουν για να λύσουν το πρόβλημα.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη το χρονικό προσανατολισμό και στην πραγματικότητα θέλουν να οργανώνουν μόνα τους το χρόνο τους. Η διαχείριση χρόνου καλλιεργεί στα παιδιά την υπευθυνότητα και την αυτοεκτίμηση. Σε αντίθετη περίπτωση, η έλλειψη χρονικών ορίων τα αφήνει στην αδράνεια και στο έλεος του χάους. Όταν οι γονείς δεν έχουν εμπιστοσύνη στα παιδιά και αναλαμβάνουν οι ίδιοι να οργανώσουν το χρόνο των παιδιών τους, τους περνάνε το μήνυμα ότι είναι ανίκανα και ανώριμα. Όταν όμως αντιμετωπίζουν τα ίδια τα παιδιά την κατάσταση, είναι πολύ πιο πιθανό να βρουν μόνα τους τη λύση και τη στρατηγική που θα ακολουθήσουν για να λύσουν το πρόβλημα.
Όταν το παιδί δε θέλει να πάει σχολείο .
Τι κάνεις όταν το παιδί σου ανακαλύπτει διάφορες δικαιολογίες για να μην πάει σχολείο, αρνείται πεισματικά ακόμα και να συζητήσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο ή βάζει τα κλάματα μόλις αφήνεις το χέρι σου έξω από την τάξη;
Tέτοιες αντιδράσεις μπορεί πραγματικά να αγχώσουν και να …ακινητοποιήσουν τους γονείς, που δεν ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν. Κάποιοι αυτοσχεδιάζουν δοκιμάζοντας παρακλήσεις , άλλοι υποσχέσεις, μερικοί ακόμα και απειλές. Και συνήθως έκπληκτοι ανακαλύπτουν ότι όλα αποδεικνύονται μάταια. Κι όμως το πρόβλημα έχει όνομα –σχολική φοβία- και απαιτεί καλά οργανωμένη αντιμετώπιση.
Λίγο μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς κάποια παιδιά δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο σχολικό περιβάλλον και γι’ αυτό αρνούνται επίμονα να πάνε στο σχολείο. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το 80% περίπου των παιδιών παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον και δείχνουν κάποια περιστασιακή απροθυμία να πάνε στο σχολείο.Σε κάποια παιδιά όμως η απροθυμία αυτή επιμένει ή είναι πιο έντονη και τελικά εξελίσσεται σε σχολική φοβία.
Tέτοιες αντιδράσεις μπορεί πραγματικά να αγχώσουν και να …ακινητοποιήσουν τους γονείς, που δεν ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν. Κάποιοι αυτοσχεδιάζουν δοκιμάζοντας παρακλήσεις , άλλοι υποσχέσεις, μερικοί ακόμα και απειλές. Και συνήθως έκπληκτοι ανακαλύπτουν ότι όλα αποδεικνύονται μάταια. Κι όμως το πρόβλημα έχει όνομα –σχολική φοβία- και απαιτεί καλά οργανωμένη αντιμετώπιση.
Λίγο μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς κάποια παιδιά δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο σχολικό περιβάλλον και γι’ αυτό αρνούνται επίμονα να πάνε στο σχολείο. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το 80% περίπου των παιδιών παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον και δείχνουν κάποια περιστασιακή απροθυμία να πάνε στο σχολείο.Σε κάποια παιδιά όμως η απροθυμία αυτή επιμένει ή είναι πιο έντονη και τελικά εξελίσσεται σε σχολική φοβία.
Τα συμπτώματα της σχολικής φοβίας.
Για να φτάσετε στο συμπέρασμα ότι το παιδίσας έχει σχολική φοβία πρέπει να εμφανίζει συγκεκριμένα συμπτώματα. Αυτά μπορεί να είναι:
Εκδηλώνει άγχος και άρνηση να πάει σχολείο ή παραπονιέται ότι είναι άρρωστο. Κλαίει, παρακαλεί τους γονείς του και υπόσχεται ότι θα πάει την επόμενη μέρα. Αν τιο πιέσετε , η κρίση μπορεί να πάρει δραματική τροπή , κλείνεται στο δωμάτιο του και κλαίει διαρκώς.
Κατά την παραμονή του στο σχολικό χώρο μπορεί να κλαίει ή να αναζητά τους γονείς του και να θέλει να γυρίσει σπίτι.
Το παιδί με σχολική φοβία μπορεί να εκδηλώσει και σωματικά συμπτώματα όπως στομαχόπονο, πονοκέφαλο, πονόλαιμο, ζάλη, ναυτία, εμετό, διάρροια , ενούρηση.
Τα συμπτώματα όμως αυτά εμφανίζονται περιοδικά και εξαφανίζονται όταν δεν έχει σχολείο.
Μπορεί επίσης να παρουσιάσει και επιθετική συμπεριφορά , ανυπακοή, άκαμπτη στάση, πείσμα, προκλητικότητα, ή αντίθετα να φέρεται υποτονικά, ή καταθλιπτικά , κάτι που υποδηλώνει την οδύνη και την αγωνία του .
Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται κυρίως στην αρχή της σχολικής χρονιάς –Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο- ενώ περιορίζονται τα Σαββατοκύριακα και τις διακοπές και μπορεί να εκδηλωθούν ξανά μετά από περιόδους διακοπών π.χ. των Χριστουγέννων.
Η πιθανή υποχώρηση των γονιών επειδή το παιδί τους φαίνεται άρρωστο και η συγκατάθεσή τους να μείνει στο σπίτι αποτελούν ανακούφιση για το παιδί και σηματοδοτούν αμέσως τη βελτίωση της κατάστασήςτου.
Για να φτάσετε στο συμπέρασμα ότι το παιδίσας έχει σχολική φοβία πρέπει να εμφανίζει συγκεκριμένα συμπτώματα. Αυτά μπορεί να είναι:
Εκδηλώνει άγχος και άρνηση να πάει σχολείο ή παραπονιέται ότι είναι άρρωστο. Κλαίει, παρακαλεί τους γονείς του και υπόσχεται ότι θα πάει την επόμενη μέρα. Αν τιο πιέσετε , η κρίση μπορεί να πάρει δραματική τροπή , κλείνεται στο δωμάτιο του και κλαίει διαρκώς.
Κατά την παραμονή του στο σχολικό χώρο μπορεί να κλαίει ή να αναζητά τους γονείς του και να θέλει να γυρίσει σπίτι.
Το παιδί με σχολική φοβία μπορεί να εκδηλώσει και σωματικά συμπτώματα όπως στομαχόπονο, πονοκέφαλο, πονόλαιμο, ζάλη, ναυτία, εμετό, διάρροια , ενούρηση.
Τα συμπτώματα όμως αυτά εμφανίζονται περιοδικά και εξαφανίζονται όταν δεν έχει σχολείο.
Μπορεί επίσης να παρουσιάσει και επιθετική συμπεριφορά , ανυπακοή, άκαμπτη στάση, πείσμα, προκλητικότητα, ή αντίθετα να φέρεται υποτονικά, ή καταθλιπτικά , κάτι που υποδηλώνει την οδύνη και την αγωνία του .
Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται κυρίως στην αρχή της σχολικής χρονιάς –Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο- ενώ περιορίζονται τα Σαββατοκύριακα και τις διακοπές και μπορεί να εκδηλωθούν ξανά μετά από περιόδους διακοπών π.χ. των Χριστουγέννων.
Η πιθανή υποχώρηση των γονιών επειδή το παιδί τους φαίνεται άρρωστο και η συγκατάθεσή τους να μείνει στο σπίτι αποτελούν ανακούφιση για το παιδί και σηματοδοτούν αμέσως τη βελτίωση της κατάστασήςτου.
Ποια παιδιά είναι πιο ευάλωτα.
Η σχολική φοβία μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε στιγμή της σχολικής φοίτησης , αν και είναι συχνότερη στην Ά και ΄Β τάξη του δημοτικού. Είναι μια διαταραχή άγχους που παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια και , σύμφβνα με έρευνες , αφορά το 1-3% των μαθητών. Γενικά εμφανίζεται πιο συχνά:
-Σε παιδιά ηλικίας 6έως 10 ετών,
-στα κορίτσια,
-στα πρωτότοκά
-στα μοναχοπαίδια
-στα τελευταία σε σειρά γέννησης παιδιά .
Η σχολική φοβία μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε στιγμή της σχολικής φοίτησης , αν και είναι συχνότερη στην Ά και ΄Β τάξη του δημοτικού. Είναι μια διαταραχή άγχους που παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια και , σύμφβνα με έρευνες , αφορά το 1-3% των μαθητών. Γενικά εμφανίζεται πιο συχνά:
-Σε παιδιά ηλικίας 6έως 10 ετών,
-στα κορίτσια,
-στα πρωτότοκά
-στα μοναχοπαίδια
-στα τελευταία σε σειρά γέννησης παιδιά .
Τι μπορεί να φταίει
Το παιδί νιώθει ότι δεν μπορεί να προσαρμοστεί στο νέο σχολικό περιβάλλον ή να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις κατά τη μετάβαση από τη μια σχολική βαθμίδα στην επόμενη , π.χ.από το νηπιαγωγείο στην Ά τάξητου δημοτικού. Μερικοί από τους λόγους που μπορεί να ευθύνονται για την ανάπτυξη της σχολικής φοβίας είναι οι εξής:
-Όταν η μαμά διακατέχεται από άγχος, ανασφάλεια ή φοβίες και τις περνά άθελά της και στο παιδί στην περίπτωση που δεν έχει ικανοποιήσει επαρκώς τις δικές της ανάγκες και τις ικανοποιεί μέσω του παιδιού.
-Όταν ο μπαμπάς είναι αδιάφορος ή παθητικός στο ρόλο του και το παιδί έντονα εξαρτημένο από τη μητέρα.
-Όταν οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί.
-Όταν υπάρχει αδιαφορία ή έλλειψη επικοινωνίας στην οικογένεια.
-Όταν το παιδί δεν έχει αναπτύξει την κοινωνικότητά του, δεν έχει συνηθίσει να είναι με παιδιά ή δυσκολεύεται να κάνει σχέσεις με συνομήλικους του.
-Συχνά , μπορεί να έχουν προηγηθεί γεγονότα όπως: αλλαγή σχολείου μέσω μετακόμισης, αρρώστια ή θάνατος γονιού, διαζύγιο, αρρώστια του παιδιού, γέννηση νέου μωρού.
Το παιδί νιώθει ότι δεν μπορεί να προσαρμοστεί στο νέο σχολικό περιβάλλον ή να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις κατά τη μετάβαση από τη μια σχολική βαθμίδα στην επόμενη , π.χ.από το νηπιαγωγείο στην Ά τάξητου δημοτικού. Μερικοί από τους λόγους που μπορεί να ευθύνονται για την ανάπτυξη της σχολικής φοβίας είναι οι εξής:
-Όταν η μαμά διακατέχεται από άγχος, ανασφάλεια ή φοβίες και τις περνά άθελά της και στο παιδί στην περίπτωση που δεν έχει ικανοποιήσει επαρκώς τις δικές της ανάγκες και τις ικανοποιεί μέσω του παιδιού.
-Όταν ο μπαμπάς είναι αδιάφορος ή παθητικός στο ρόλο του και το παιδί έντονα εξαρτημένο από τη μητέρα.
-Όταν οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί.
-Όταν υπάρχει αδιαφορία ή έλλειψη επικοινωνίας στην οικογένεια.
-Όταν το παιδί δεν έχει αναπτύξει την κοινωνικότητά του, δεν έχει συνηθίσει να είναι με παιδιά ή δυσκολεύεται να κάνει σχέσεις με συνομήλικους του.
-Συχνά , μπορεί να έχουν προηγηθεί γεγονότα όπως: αλλαγή σχολείου μέσω μετακόμισης, αρρώστια ή θάνατος γονιού, διαζύγιο, αρρώστια του παιδιού, γέννηση νέου μωρού.
Τι μπορεί να βοηθήσει
-ενθαρρύνετε σταδιακά την αίσθηση ανεξαρτησίας του παιδιού βοηθώντας το να αυτονομηθεί.
-Φροντίστε ώστε να έρχεται από μικρό σε επαφή με συνομήλικα παιδάκια.
-Ξεκινήστε τον παιδικό σταθμό από την ηλικία των 3΄’η 4 (ιδιαίτερα αν το παιδί δυσκολεύεται να σας αποχωριστεί).
-Ενθαρρύνετέ το να συζητά τα συναισθήματα και τους φόβους του μαζί σας.
-Μοιραστείτε με το παιδί ιστορίες από τη δική σας παιδική ηλικία για να καταλάβει ότι δεν είναι το μόνο που νιώθει έτσι.
-Μην το φοβίζετε ή το αγχώνετε σχετικά με το σχολείο, με λόγια που το προκαταβάλλουν αρνητικά. Π. «Τέρμα το παιχνίδι τώρα που άρχισε το σχολείο» ή « τι θα πει η δασκάλα αν δει αυτά τα γράμματα ;»
-Βοηθήστε το να εξοικειωθεί με το καθημερινό σχολικό πρόγραμμα χωρίς να το πιέζετε ή να το αγχώνετε.
-Η τρυφερότητα, η αποδοχή του παιδιού , η ενθάρρυνση καθώς και η συχνότητα του επαίνου βοηθούν ιδιαίτερα.
Μην ξεχνάτε να αφιερώνετε χρόνο ουσιαστικής επαφής μαζί του δίνοντάς του την αμέριστη προσοχή σας.
-ενθαρρύνετε σταδιακά την αίσθηση ανεξαρτησίας του παιδιού βοηθώντας το να αυτονομηθεί.
-Φροντίστε ώστε να έρχεται από μικρό σε επαφή με συνομήλικα παιδάκια.
-Ξεκινήστε τον παιδικό σταθμό από την ηλικία των 3΄’η 4 (ιδιαίτερα αν το παιδί δυσκολεύεται να σας αποχωριστεί).
-Ενθαρρύνετέ το να συζητά τα συναισθήματα και τους φόβους του μαζί σας.
-Μοιραστείτε με το παιδί ιστορίες από τη δική σας παιδική ηλικία για να καταλάβει ότι δεν είναι το μόνο που νιώθει έτσι.
-Μην το φοβίζετε ή το αγχώνετε σχετικά με το σχολείο, με λόγια που το προκαταβάλλουν αρνητικά. Π. «Τέρμα το παιχνίδι τώρα που άρχισε το σχολείο» ή « τι θα πει η δασκάλα αν δει αυτά τα γράμματα ;»
-Βοηθήστε το να εξοικειωθεί με το καθημερινό σχολικό πρόγραμμα χωρίς να το πιέζετε ή να το αγχώνετε.
-Η τρυφερότητα, η αποδοχή του παιδιού , η ενθάρρυνση καθώς και η συχνότητα του επαίνου βοηθούν ιδιαίτερα.
Μην ξεχνάτε να αφιερώνετε χρόνο ουσιαστικής επαφής μαζί του δίνοντάς του την αμέριστη προσοχή σας.
Και τώρα τι κάνουμε;
Γενικά, όσο περισσότερο ένα παιδί αποφεύγει το σχολείο τόσο περισσότερο επιδεινώνεται το πρόβλημα.
Γι αυτό:
-Αποφεύγετε τις απουσίες με το παραμικρό. Όσες περισσότερες απουσίες κάνει το παιδί σας τόσο περισσότερο δυσκολεύεται να επανανασυνδεθεί με το σχολικό περιβάλλον, την ύλη και τους συμμαθητές του.
-Μη μαλώνετε ή απειλείτε το παιδί επειδή δεν θέλει να πάει σχολείο. Δείξτε ότι το καταλαβαίνετε , υποστηρίζοντας και ενθαρρύνοντας το σε αυτή τη δύσκολη για εκείνο περίοδο.
-Όταν μένει σπίτι, αποφύγετε τις εκδηλώσεις στοργής και τρυφερότητας.
-Υποδεχτείτε το όταν επιστρέφει από το σχολείο με ένα μεγάλο χαμόγελο χωρίς να δείχνετε την ανησυχία ή την απογοήτευσή σας αν έκλαψε εκεί.
-Προσπαθήστε να ανακαλύψετε την αιτία του φόβου του : Είναι το άγχος της επίδοσης; Μήπως φταίει η δασκάλα ή τα άλλα παιδιά; Στη συνέχεια κάντε τις ανάλογες συζητήσεις με το παιδί σας.
-Μην αφήνετε απέξω την δασκάλα. Συζητήστε μαζί της το πρόβλημα και δείτε τι έχει να σας προτείνει .
-Μοιραστείτε το πρόβλημα με τον μπαμπά, παροτρύνοντας τον να αναλάβει πιο δραστήριο και ενεργητικό ρόλο.
Γενικά, όσο περισσότερο ένα παιδί αποφεύγει το σχολείο τόσο περισσότερο επιδεινώνεται το πρόβλημα.
Γι αυτό:
-Αποφεύγετε τις απουσίες με το παραμικρό. Όσες περισσότερες απουσίες κάνει το παιδί σας τόσο περισσότερο δυσκολεύεται να επανανασυνδεθεί με το σχολικό περιβάλλον, την ύλη και τους συμμαθητές του.
-Μη μαλώνετε ή απειλείτε το παιδί επειδή δεν θέλει να πάει σχολείο. Δείξτε ότι το καταλαβαίνετε , υποστηρίζοντας και ενθαρρύνοντας το σε αυτή τη δύσκολη για εκείνο περίοδο.
-Όταν μένει σπίτι, αποφύγετε τις εκδηλώσεις στοργής και τρυφερότητας.
-Υποδεχτείτε το όταν επιστρέφει από το σχολείο με ένα μεγάλο χαμόγελο χωρίς να δείχνετε την ανησυχία ή την απογοήτευσή σας αν έκλαψε εκεί.
-Προσπαθήστε να ανακαλύψετε την αιτία του φόβου του : Είναι το άγχος της επίδοσης; Μήπως φταίει η δασκάλα ή τα άλλα παιδιά; Στη συνέχεια κάντε τις ανάλογες συζητήσεις με το παιδί σας.
-Μην αφήνετε απέξω την δασκάλα. Συζητήστε μαζί της το πρόβλημα και δείτε τι έχει να σας προτείνει .
-Μοιραστείτε το πρόβλημα με τον μπαμπά, παροτρύνοντας τον να αναλάβει πιο δραστήριο και ενεργητικό ρόλο.
Πότε πρέπει να απευθυνθείτε στον ειδικό
-Αν η σχολική φοβία επιμένει, πρέπει να απευθυνθείτε σε ψυχολόγο ή παιδοψυχολόγο και σε συνεργασία με τη δασκάλα να ακολουθήσετε τις οδηγίες του.
Ο Ψυχολόγος να αξιολογήσει ακριβώς την κατάσταση του παιδιού και τη στάση των γονιών και αναλόγως θα προτείνει πως πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Μια αρκετά αποτελεσματική μέθοδο προσέγγισης του προβλήματος είναι η συστηματική απευαισθητοποίηση. Βασίζεται στη σταδιακή προσέγγιση του σχολείου με τη βοήθεια των γονιών ή αρχίζοντας από καταστάσεις που προκαλούν το λιγότερο άγχος στο παιδί. Για παράδειγμα, προτείνεται πρώτα η παραμονή του παιδιού έξω από το σχολείο , έπειτα μέσα στην αυλή, μετά έξω από την τάξη και τέλος μέσα στην τάξη αρχικά με την παρουσία συνοδού.
Η μητέρα μπορεί να χρειαστεί να συνοδεύει το παιδί στο σχολείο, να μένει κάποιες ώρες μαζί του ή να το βλέπει στα διαλείμματα .Με την πάροδο των ημερών γίνονται συναισθηματικές επενδύσεις στο νέο χώρο και το διδακτικό προσωπικό , χωρίς να κλονίζεται η εμπιστοσύνη του παιδιού προς τους γονείς του και η απροθυμία να πάει σχολείο υποχωρεί.
Γενικά, όσο νωρίτερα αρχίζει η αντιμετώπιση του προβλήματος τόσο καλύτερα και μονιμότερα είναι τα αποτελέσματα.
-Αν η σχολική φοβία επιμένει, πρέπει να απευθυνθείτε σε ψυχολόγο ή παιδοψυχολόγο και σε συνεργασία με τη δασκάλα να ακολουθήσετε τις οδηγίες του.
Ο Ψυχολόγος να αξιολογήσει ακριβώς την κατάσταση του παιδιού και τη στάση των γονιών και αναλόγως θα προτείνει πως πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Μια αρκετά αποτελεσματική μέθοδο προσέγγισης του προβλήματος είναι η συστηματική απευαισθητοποίηση. Βασίζεται στη σταδιακή προσέγγιση του σχολείου με τη βοήθεια των γονιών ή αρχίζοντας από καταστάσεις που προκαλούν το λιγότερο άγχος στο παιδί. Για παράδειγμα, προτείνεται πρώτα η παραμονή του παιδιού έξω από το σχολείο , έπειτα μέσα στην αυλή, μετά έξω από την τάξη και τέλος μέσα στην τάξη αρχικά με την παρουσία συνοδού.
Η μητέρα μπορεί να χρειαστεί να συνοδεύει το παιδί στο σχολείο, να μένει κάποιες ώρες μαζί του ή να το βλέπει στα διαλείμματα .Με την πάροδο των ημερών γίνονται συναισθηματικές επενδύσεις στο νέο χώρο και το διδακτικό προσωπικό , χωρίς να κλονίζεται η εμπιστοσύνη του παιδιού προς τους γονείς του και η απροθυμία να πάει σχολείο υποχωρεί.
Γενικά, όσο νωρίτερα αρχίζει η αντιμετώπιση του προβλήματος τόσο καλύτερα και μονιμότερα είναι τα αποτελέσματα.
Μπείτε στη θέση του
Το παιδί που έχει σχολική φοβία συνήθως δεν θέλει να εγκαταλείψει το περιβάλλον του σπιτιού. Συχνά επικαλείται διάφορους λόγους για να μείνει σπίτι , όπως ότι είναι άρρωστο, ότι τα παιδιά στο σχολείο τον κοροιδεύουν ή το πειράζουν , ότι δεν τα καταφέρνει στα μαθήματα, ότι είναι αυστηρός ο δάσκαλος. Κάποια παιδιά μπορεί να εκφράζουν ακόμα και φόβο ότι κάτι κακό θα συμβεί στη μητέρα κατά τη διάρκεια της απουσίας του.
Πηγές άγχους ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ, μπορεί να είναι πολλές καταστάσεις της σχολικής ζωής. Πολλά παιδιά που πιθανόν να αναπτύξουν σχολική φοβία ανησυχούν μήπως:
-Δεν φτάσουν εγκαίρως στο σχολείο,
-Κάνουν ορθογραφικά λάθη
-Δεν έχουν απαντήσει σωστά σε ερώτηση της δασκάλας.
-Κάνουν λάθη στην ανάγνωση
-Τα επιπλήξει ο δάσκαλος
-Δεν τα καταφέρνουν στα μαθηματικά , στη γυμναστική ή στη ζωγραφική,
-Αποτύχουν σε κάποιο διαγώνισμα
-Δεν έχουν καλές σχέσεις με τους συμμαθητές τους.
Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι το παιδί πράγματι βιώνει άγχος και φόβο για το σχολείο, όσο κι αν εμάς μας φαίνεται ότι οι φόβοι του δεν ευσταθούν.
Με το πέρασμα πάντως του χρόνου τα περισσότερα παιδιά κατορθώνουν να ξεπεράσουν τις παραπάνω δυσκολίες.
Το παιδί που έχει σχολική φοβία συνήθως δεν θέλει να εγκαταλείψει το περιβάλλον του σπιτιού. Συχνά επικαλείται διάφορους λόγους για να μείνει σπίτι , όπως ότι είναι άρρωστο, ότι τα παιδιά στο σχολείο τον κοροιδεύουν ή το πειράζουν , ότι δεν τα καταφέρνει στα μαθήματα, ότι είναι αυστηρός ο δάσκαλος. Κάποια παιδιά μπορεί να εκφράζουν ακόμα και φόβο ότι κάτι κακό θα συμβεί στη μητέρα κατά τη διάρκεια της απουσίας του.
Πηγές άγχους ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ, μπορεί να είναι πολλές καταστάσεις της σχολικής ζωής. Πολλά παιδιά που πιθανόν να αναπτύξουν σχολική φοβία ανησυχούν μήπως:
-Δεν φτάσουν εγκαίρως στο σχολείο,
-Κάνουν ορθογραφικά λάθη
-Δεν έχουν απαντήσει σωστά σε ερώτηση της δασκάλας.
-Κάνουν λάθη στην ανάγνωση
-Τα επιπλήξει ο δάσκαλος
-Δεν τα καταφέρνουν στα μαθηματικά , στη γυμναστική ή στη ζωγραφική,
-Αποτύχουν σε κάποιο διαγώνισμα
-Δεν έχουν καλές σχέσεις με τους συμμαθητές τους.
Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι το παιδί πράγματι βιώνει άγχος και φόβο για το σχολείο, όσο κι αν εμάς μας φαίνεται ότι οι φόβοι του δεν ευσταθούν.
Με το πέρασμα πάντως του χρόνου τα περισσότερα παιδιά κατορθώνουν να ξεπεράσουν τις παραπάνω δυσκολίες.
Η σωστή διατροφή των παιδιών
Στη σημερινή εποχή τα παιδιά φαίνεται να εμφανίζουν λιγότερα προβλήματα υγείας από ότι οι προηγούμενες γενιές. Οι έρευνες δείχνουν ότι προσλαμβάνουν ικανοποιητικές ποσότητες από τα περισσότερα μικροθρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, σίδηρο, ασβέστιο κ.α. Η ποσότητα λίπους όμως και απλών σακχάρων που καταναλώνουν είναι συνήθως μεγαλύτερη από τις διεθνείς συστάσεις, ενώ καταναλώνουν λιγότερα φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες από τα επιθυμητά για καλή υγεία.
Αυτές οι διατροφικές συνήθειες στην παιδική ηλικία αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση ασθενειών στην ενήλικη ζωή, όπως για παράδειγμα των καρδιοαγγειακών νοσημάτων, οστεοπόρωσης και ορισμένων μορφών καρκίνου. Οι ασθένειες αυτές είναι πιθανό να μπορούν να προληφθούν υιοθετώντας υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Αυτές οι διατροφικές συνήθειες στην παιδική ηλικία αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση ασθενειών στην ενήλικη ζωή, όπως για παράδειγμα των καρδιοαγγειακών νοσημάτων, οστεοπόρωσης και ορισμένων μορφών καρκίνου. Οι ασθένειες αυτές είναι πιθανό να μπορούν να προληφθούν υιοθετώντας υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό κατά την σχολική ηλικία και είναι σημαντικό να συμβάλλουμε θετικά σε αυτό. Παρακάτω θα βρείτε πρακτικές συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να υιοθετήσουν μία ισορροπημένη διατροφή.
Βοηθήστε τα παιδιά σας να κάνουν υγιεινές επιλογές
Συνηθίζετε να έχετε τακτικά οικογενειακά γεύματα – οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες ξεκινούν από το σπίτι
Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε το φαγητό ως τιμωρία ή ανταμοιβή
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να τρώνε όταν πεινάνε και να σταματούν όταν χορτάσουν
Επικεντρώστε την προσπάθειά σας σε μικρές, σταδιακές αλλαγές στη διατροφή προκειμένου να διαμορφώσετε υγιεινές συνήθειες οι οποίες θα διαρκέσουν μία ζωή
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να ακολουθούν υγιεινή διατροφή και αποφύγετε τις περιοριστικές δίαιτες
Επιτρέπετε στα παιδιά να απολαμβάνουν αγαπημένες τους τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπος/ζάχαρη περιστασιακά και σε περιορισμένη ποσότητα
Παροτρύνετε τα παιδιά να συμμετέχουν στην προετοιμασία του φαγητού και στα ψώνια
Κλείνετε την τηλεόραση την ώρα του φαγητού – αποφύγετε το τσιμπολόγημα βλέποντας τηλεόραση
Βοηθήστε τα παιδιά σας να κάνουν υγιεινές επιλογές
Συνηθίζετε να έχετε τακτικά οικογενειακά γεύματα – οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες ξεκινούν από το σπίτι
Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε το φαγητό ως τιμωρία ή ανταμοιβή
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να τρώνε όταν πεινάνε και να σταματούν όταν χορτάσουν
Επικεντρώστε την προσπάθειά σας σε μικρές, σταδιακές αλλαγές στη διατροφή προκειμένου να διαμορφώσετε υγιεινές συνήθειες οι οποίες θα διαρκέσουν μία ζωή
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να ακολουθούν υγιεινή διατροφή και αποφύγετε τις περιοριστικές δίαιτες
Επιτρέπετε στα παιδιά να απολαμβάνουν αγαπημένες τους τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπος/ζάχαρη περιστασιακά και σε περιορισμένη ποσότητα
Παροτρύνετε τα παιδιά να συμμετέχουν στην προετοιμασία του φαγητού και στα ψώνια
Κλείνετε την τηλεόραση την ώρα του φαγητού – αποφύγετε το τσιμπολόγημα βλέποντας τηλεόραση
Συμβουλές για υγιεινή διατροφή για τα παιδιά
Βασίστε τα γεύματα σε σύνθετους υδατάνθρακες όπως πατάτες, ρύζι, ζυμαρικά ή ψωμί ολικής άλεσης .
Καταναλώνετε τακτικά γεύματα στη διάρκεια της ημέρας (όπως πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) με ενδιάμεσα σνακ (όπως φρούτο, μπάρα δημητριακών, πολύσπορο κουλούρι, κράκερ κ.α.)
Συμπεριλαμβάνετε κάποια πηγή πρωτεΐνης στα κυρίως γεύματα (όπως κρέας, ψάρι, αβγό, όσπρια, γάλα, γιαούρτι)
Συμπεριλάβετε τροφές πλούσιες σε σίδηρο στο διαιτολόγιο όπως: κόκκινο κρέας (π.χ. μοσχάρι), αβγά, ενισχυμένα δημητριακά, όσπρια (μαζί με βιταμίνη C, π.χ. χυμό από πορτοκάλι μετά το φαγητό)
Συμπεριλάβετε καθημερινά τροφές πλούσιες σε ασβέστιο όπως: γάλα, τυρί, γιαούρτι, κεφίρ, ρυζόγαλο
Βάλτε χρώμα στη διατροφή σας – καταναλώνετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά σε ποικιλία χρωμάτων
Εκτός από την υγιεινή διατροφή είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν τακτική σωματική δραστηριότητα. Ενθαρρύνετέ τα λοιπόν να κάνουν καθημερινά κάποιας μορφής φυσική δραστηριότητα όπως περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι ή άλλο άθλημα, και να παίζουν.
Και μην ξεχνάτε να δίνετε το καλό παράδειγμα!
Βασίστε τα γεύματα σε σύνθετους υδατάνθρακες όπως πατάτες, ρύζι, ζυμαρικά ή ψωμί ολικής άλεσης .
Καταναλώνετε τακτικά γεύματα στη διάρκεια της ημέρας (όπως πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) με ενδιάμεσα σνακ (όπως φρούτο, μπάρα δημητριακών, πολύσπορο κουλούρι, κράκερ κ.α.)
Συμπεριλαμβάνετε κάποια πηγή πρωτεΐνης στα κυρίως γεύματα (όπως κρέας, ψάρι, αβγό, όσπρια, γάλα, γιαούρτι)
Συμπεριλάβετε τροφές πλούσιες σε σίδηρο στο διαιτολόγιο όπως: κόκκινο κρέας (π.χ. μοσχάρι), αβγά, ενισχυμένα δημητριακά, όσπρια (μαζί με βιταμίνη C, π.χ. χυμό από πορτοκάλι μετά το φαγητό)
Συμπεριλάβετε καθημερινά τροφές πλούσιες σε ασβέστιο όπως: γάλα, τυρί, γιαούρτι, κεφίρ, ρυζόγαλο
Βάλτε χρώμα στη διατροφή σας – καταναλώνετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά σε ποικιλία χρωμάτων
Εκτός από την υγιεινή διατροφή είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν τακτική σωματική δραστηριότητα. Ενθαρρύνετέ τα λοιπόν να κάνουν καθημερινά κάποιας μορφής φυσική δραστηριότητα όπως περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι ή άλλο άθλημα, και να παίζουν.
Και μην ξεχνάτε να δίνετε το καλό παράδειγμα!
Τα όρια στη συμπεριφορα των παιδιών
Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να συμβουλεύσει τους γονείς που πιθανόν αντιμετωπίζουν προβλήματα πειθαρχίας των παιδιών τους προτείνοντας πρακτικές μεθόδους και βοηθώντας τους να μην είναι ούτε πολύ ανεκτικοί ούτε πολύ περιοριστικοί και αυστηροί.
½Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων του. Τα όρια που τίθενται στη συμπεριφορά καθορίζουν επίσης την ισορροπία της δύναμης και της εξουσίας στις οικογενειακές σχέσεις και συνιστούν ένα ουσιώδες στοιχείο στην ανατροφή των παιδιών.
Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο και έχουν υψηλές προσδοκίες. Ο σταθερός έλεγχος που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.
½Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων του. Τα όρια που τίθενται στη συμπεριφορά καθορίζουν επίσης την ισορροπία της δύναμης και της εξουσίας στις οικογενειακές σχέσεις και συνιστούν ένα ουσιώδες στοιχείο στην ανατροφή των παιδιών.
Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο και έχουν υψηλές προσδοκίες. Ο σταθερός έλεγχος που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.
Αμέσως μετά την αγάπη, το σπουδαιότερο δώρο του γονιού προς το παιδί είναι η αίσθηση της πειθαρχίας. Οι περισσότεροι γονείς παραδέχονται ότι είναι πολύ σημαντικό να θέτουν όρια, εντούτοις ένα από τα δυσκολότερα εγχειρήματά τους είναι να βάλουν σε πράξη αυτήν την παραδοχή και μάλιστα με τρόπο σταθερό και αποτελεσματικό. Όταν και οι δυο γονείς δουλεύουν όλη μέρα και λείπουν από το σπίτι, απεχθάνονται να εφαρμόζουν κανόνες πειθαρχίας τις λιγοστές ώρες που βρίσκονται με τα παιδιά τους. Όμως τότε είναι που πολλές φορές τα παιδιά θα δοκιμάσουν την προκλητική τους συμπεριφορά.
Πειθαρχία σημαίνει διδασκαλία, όχι τιμωρία. Χωρίς πειθαρχία, τα παιδιά, ήδη από το δεύτερο έτος, συμπεριφέρονται σαν να είναι κακομαθημένα. Η σταθερή πειθαρχία που αφορά σημαντικά ζητήματα δεν αποτελεί απειλή για την προσωπικότητα του παιδιού. Ίσα-ίσα, είναι μέρος της πορείας του προς την αυτογνωσία. Οι γονείς θα πρέπει να διδάξουν όρια στα παιδιά, χωρίς να επιδεινώνουν την κατάσταση.
Πειθαρχία σημαίνει διδασκαλία, όχι τιμωρία. Χωρίς πειθαρχία, τα παιδιά, ήδη από το δεύτερο έτος, συμπεριφέρονται σαν να είναι κακομαθημένα. Η σταθερή πειθαρχία που αφορά σημαντικά ζητήματα δεν αποτελεί απειλή για την προσωπικότητα του παιδιού. Ίσα-ίσα, είναι μέρος της πορείας του προς την αυτογνωσία. Οι γονείς θα πρέπει να διδάξουν όρια στα παιδιά, χωρίς να επιδεινώνουν την κατάσταση.
Για παράδειγμα, μερικά παιδιά ηλικίας 3 ως 6 ετών σε κάποιο ξέσπασμά τους πετούν ή σπάζουν αντικείμενα. Στο τέλος της ημέρας ή κάποια άλλη στιγμή που είναι πολύ κουρασμένο, το παιδί χάνει τον έλεγχό του. Κατ’αρχήν, δώστε του να καταλάβει ότι αυτό δεν πρέπει να το κάνει-ότι δε θα το αφήσετε να το κάνει όσο περνάει από το χέρι σας. Αγκαλιάστε το και καθήστε κοντά του ώσπου να είναι σε θέση να σας ακούσει. Τότε κουβεντιάστε το λόγο που πιστεύετε ότι θέλησε να το κάνει και δείξτε του ότι ξέρετε καλά πόσο άσχημα αισθάνεται για αυτή την καταστροφική και ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του. Διαβεβαιώστε το ότι θα προσπαθήσετε να το βοηθήσετε προτού του ξανασυμβεί. Ρωτήστε το τι νομίζει ότι θα μπορούσε να το σταματήσει. Αν αυτό που προτείνει φέρνει αποτέλεσμα, επαινέστε το ζωηρά. Αυτό βοηθά ιδιαίτερα στην ανάκτηση του αυτοελέγχου.
Παρακάτω δίνονται ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την πειθαρχία:
Παρακάτω δίνονται ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την πειθαρχία:
Προσαρμόστε την πειθαρχία στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού. Αν πρόκειται για βρέφος ή νήπιο που μόλις άρχισε να στέκεται στα πόδια του, προσπαθήστε κατ’αρχήν να στρέψετε την προσοχή του σε μια άλλη δραστηριότητα. Αν αυτό δεν φέρει αποτέλεσμα –δυστυχώς δε φέρνει πάντα- ίσως χρειαστεί να το απομακρύνεται μόνοι σας. Για ένα παιδί πάνω από δύο ετών, η πειθαρχία πρέπει πάντα να περιλαμβάνει μια εξήγηση για τους λόγους που το οδήγησαν να ‘παρασυρθεί’ και να ενεργήσει κατ’αυτόν τον τρόπο. Δοκιμάστε να σκεφτείτε τι ώθησε το παιδί σε αυτή την συμπεριφορά και δώστε του την ευκαιρία να το καταλάβει μόνο του.
Η πειθαρχία πρέπει να ταιριάζει στο παιδί σας. Χρησιμοποιήστε όλα όσα ξέρετε γύρω από το χαρακτήρα και τις ευαισθησίες του παιδιού σας. Ένα ευαίσθητο παιδί μπορεί να συντριβεί με κάποιο είδος τιμωρίας, η οποία μπορεί, αντίθετα, να είναι ιδανική για ένα ζωηρό, υπερκινητικό παιδί.
Όταν το παιδί σας είναι μαζί με άλλα παιδιά, προσπαθήστε να μην ανακατεύεστε. Όταν επεμβαίνετε σε μια κατάσταση, τη μετατρέπετε από μια απλή συναναστροφή παιδιών σε μια περίπλοκη επικοινωνία, όπου τουλάχιστον οι μισές αντιδράσεις του παιδιού σας έχουν στόχο εσάς τους ίδιους.
Η πειθαρχία πρέπει να ταιριάζει στο παιδί σας. Χρησιμοποιήστε όλα όσα ξέρετε γύρω από το χαρακτήρα και τις ευαισθησίες του παιδιού σας. Ένα ευαίσθητο παιδί μπορεί να συντριβεί με κάποιο είδος τιμωρίας, η οποία μπορεί, αντίθετα, να είναι ιδανική για ένα ζωηρό, υπερκινητικό παιδί.
Όταν το παιδί σας είναι μαζί με άλλα παιδιά, προσπαθήστε να μην ανακατεύεστε. Όταν επεμβαίνετε σε μια κατάσταση, τη μετατρέπετε από μια απλή συναναστροφή παιδιών σε μια περίπλοκη επικοινωνία, όπου τουλάχιστον οι μισές αντιδράσεις του παιδιού σας έχουν στόχο εσάς τους ίδιους.
Προσφέρετε στο παιδί πρότυπα συμπεριφοράς για μίμηση. Δοκιμάστε να το βοηθήσετε να ελέγξει τον εαυτό του ή να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει μια κατάσταση, δίνοντάς του παραδείγματα. Συχνά ο τρόπος που το βοηθάτε να λύσει μια διαφορά είναι πολύ πιο διδακτικός από χίλιες λέξεις. Μια σταθερή, άμεση αλλά και γεμάτη αγάπη προσέγγιση είναι σίγουρα το καλύτερο πρότυπο μια μίμηση που μπορείτε να του προσφέρετε.
Κάνετε ένα time-out, μόνο όμως για λίγο. Αφού τελειώσει το ζήτημα, αγκαλιάστε το παιδί και εξηγήστε του γιατί ήταν αναγκαίο να γίνει αυτό.
Ζητήστε τη γνώμη του παιδιού για το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την επόμενη φορά. Και δοκιμάστε το. Αν φέρει αποτέλεσμα, επαινέστε το παιδί σας.
Η σωματική τιμωρία έχει πολύ χειροπιαστά μειονεκτήματα. Θυμηθείτε τι σημαίνει για το παιδί να σας δει να χάνετε την ψυχραιμία σας και να αντιδράτε με τη χρήση σωματικής βίας.
Προσέξτε τα διφορούμενα μηνύματα. Καθώς του λέτε «Μη χτυπάς» ή «Μην το κάνεις αυτό», αν εσείς κατά βάθος δεν έχετε πειστεί, ίσως αυξήσετε την έλλειψη αυτοελέγχου στο παιδί σας.
Σταθείτε και εκτιμήστε και πάλι τις περιπτώσεις στις οποίες η πειθαρχία δεν έφερε αποτέλεσμα. Μήπως αντιδράτε πολύ σκληρά και επομένως αναποτελεσματικά; Μήπως το παιδί σας αντιδρά με τρόπο που υποδηλώνει ότι έχει άγχος ή ότι χρειάζεται περισσότερη στοργή;
Θυμηθείτε να ενισχύετε θετικά το παιδί σας όταν δε σας ταλαιπωρεί: «Μπράβο το παιδί μου. Κοίταξε πόσο προσπάθησες να ελέγξεις τον εαυτό σου! Είμαι πολύ περήφανη για σένα!».
Κάνετε ένα time-out, μόνο όμως για λίγο. Αφού τελειώσει το ζήτημα, αγκαλιάστε το παιδί και εξηγήστε του γιατί ήταν αναγκαίο να γίνει αυτό.
Ζητήστε τη γνώμη του παιδιού για το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την επόμενη φορά. Και δοκιμάστε το. Αν φέρει αποτέλεσμα, επαινέστε το παιδί σας.
Η σωματική τιμωρία έχει πολύ χειροπιαστά μειονεκτήματα. Θυμηθείτε τι σημαίνει για το παιδί να σας δει να χάνετε την ψυχραιμία σας και να αντιδράτε με τη χρήση σωματικής βίας.
Προσέξτε τα διφορούμενα μηνύματα. Καθώς του λέτε «Μη χτυπάς» ή «Μην το κάνεις αυτό», αν εσείς κατά βάθος δεν έχετε πειστεί, ίσως αυξήσετε την έλλειψη αυτοελέγχου στο παιδί σας.
Σταθείτε και εκτιμήστε και πάλι τις περιπτώσεις στις οποίες η πειθαρχία δεν έφερε αποτέλεσμα. Μήπως αντιδράτε πολύ σκληρά και επομένως αναποτελεσματικά; Μήπως το παιδί σας αντιδρά με τρόπο που υποδηλώνει ότι έχει άγχος ή ότι χρειάζεται περισσότερη στοργή;
Θυμηθείτε να ενισχύετε θετικά το παιδί σας όταν δε σας ταλαιπωρεί: «Μπράβο το παιδί μου. Κοίταξε πόσο προσπάθησες να ελέγξεις τον εαυτό σου! Είμαι πολύ περήφανη για σένα!».