Μαθαίνω για το σκέφτομαι και γράφω
Πατήστε το κουμπί για να μεταφερθείτε σε ένα διαδραστικό λογισμικό
που περιέχει θέματα Έκθεσης με σχεδιαγράμματα, εικόνες και κείμενα. Απευθύνεται σε μαθητές Δ δημοτικού .
Μαθαίνω για τη γλώσσα παίζοντας ! ! !
Ένα ακομα σκαλί ...
Ο Σεπτέμβρης
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
•Η λέξη κατεβαίνω , όπως και όλα τα ρήματα σε –αίνω , γράφεται με αι .
•Γράφονται όμως με ε τα ρήματα μένω , δένω , πλένω .
•Η λέξη φύλλο (του δέντρου) γράφεται με υ και λλ , ο φίλος (μου) με ι και λ και το φύλο (αρσενικό ή θηλυκό) με υ και λ .
•Η λέξη κατεβαίνω , όπως και όλα τα ρήματα σε –αίνω , γράφεται με αι .
•Γράφονται όμως με ε τα ρήματα μένω , δένω , πλένω .
•Η λέξη φύλλο (του δέντρου) γράφεται με υ και λλ , ο φίλος (μου) με ι και λ και το φύλο (αρσενικό ή θηλυκό) με υ και λ .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Να βρεις τις σύνθετες λέξεις .
•μάντρα + σκύλος →
•σκύλος + τροφή →
•σκύλος + καβγάς →
•σκύλος + ψάρι →
•σκύλος + σπίτι →
Να συμπληρώσεις τις καταλήξεις που λείπουν στα παρακάτω ουσιαστικά .
•οι δρόμ……
•τοχέρ…..
•τοτραγούδ…..
•οι κούκλ…..
•η φων…..
•οδικαστ…..
•τα κλειδ…..
•οι φίλ…..
•ο ουραν…..
•οι φωτογραφ…..
Αναμνήσεις του καλοκαιριού
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
* Οι λέξεις ανοίγω και άνοιξη ανήκουν στην ίδια οικογένεια και γράφονται με οι.
* Τα ρήματα σε –εύω ( όπως τα ψαρεύω και μαζεύω) γράφονται με ευ.
Εξαιρείται το ρήμα κλέβω.
* Το καλοκαίρι είναι σύνθετη λέξη, από τις λέξεις καλός και καιρός (όπως και οι λέξεις καλοκαιρινός, κατακαλόκαιρο, καλοκαιριάτικα) και γράφεται με αι.
Υποκείμενο- Αντικείμενο
Η λέξη (πρόσωπο, ζώο ή πράγμα)που απαντά στην ερώτηση « ποιος; ποια; ποιο; ποιοι; ποιες; ποια κάνουν κάτι» και είναι σε πτώση ονομαστική είναι το υποκείμενο του ρήματος σε μια πρόταση.
Π.χ Ο Γιάννης διαβάζει
Υποκείμενο
( ποιος; )
Η λέξη ( πρόσωπο, ζώο ή πράγμα) που απαντά στην ερώτηση « τι; ποιον; ποια; ποιο; ποιους; ποιες; ποια;» και είναι σε πτώση αιτιατική είναι το αντικείμενο του ρήματος σε μια πρόταση.
Π.χ Ο Γιάννης διαβάζει το γράμμα.
Υποκείμενο Ρήμα Αντικείμενο
( ποιος; ) ( τι; )
* Οι λέξεις ανοίγω και άνοιξη ανήκουν στην ίδια οικογένεια και γράφονται με οι.
* Τα ρήματα σε –εύω ( όπως τα ψαρεύω και μαζεύω) γράφονται με ευ.
Εξαιρείται το ρήμα κλέβω.
* Το καλοκαίρι είναι σύνθετη λέξη, από τις λέξεις καλός και καιρός (όπως και οι λέξεις καλοκαιρινός, κατακαλόκαιρο, καλοκαιριάτικα) και γράφεται με αι.
Υποκείμενο- Αντικείμενο
Η λέξη (πρόσωπο, ζώο ή πράγμα)που απαντά στην ερώτηση « ποιος; ποια; ποιο; ποιοι; ποιες; ποια κάνουν κάτι» και είναι σε πτώση ονομαστική είναι το υποκείμενο του ρήματος σε μια πρόταση.
Π.χ Ο Γιάννης διαβάζει
Υποκείμενο
( ποιος; )
Η λέξη ( πρόσωπο, ζώο ή πράγμα) που απαντά στην ερώτηση « τι; ποιον; ποια; ποιο; ποιους; ποιες; ποια;» και είναι σε πτώση αιτιατική είναι το αντικείμενο του ρήματος σε μια πρόταση.
Π.χ Ο Γιάννης διαβάζει το γράμμα.
Υποκείμενο Ρήμα Αντικείμενο
( ποιος; ) ( τι; )
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με το κατάλληλο υποκείμενο από την παρένθεση( ο αθλητής, ο δάσκαλος, η γάτα, το αηδόνι, ο σκύλος, η σφήκα, ο κηπουρός).
α) Ο δάσκαλος διδάσκει.
β) κελαηδά
γ) γαβγίζει.
δ) γυμνάζεται.
ε) ποτίζει.
στ) τσιμπάει.
ζ) νιαουρίζει.
2.Να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά με το κατάλληλο αντικείμενο από την παρένθεση( το δάσος, τα πανιά, τα ρούχα, τα δέντρα, τον κλέφτη, τα καρπούζια, σπίτια).
α) Ο ξυλοκόπος κόβει τα δέντρα.
β) Ο άνεμος φουσκώνει -----------------
γ) Ο δασοφύλακας προστατεύει ---------------------------
δ) Οι αστυνομικοί έπιασαν --------------------------------
ε) Ο μανάβης ζυγίζει-------------------------
στ) Αυτός ο κύριος πουλάει ---------------------------
ζ) Οι γυναίκες αγοράζουν----------------------------------
1.Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με το κατάλληλο υποκείμενο από την παρένθεση( ο αθλητής, ο δάσκαλος, η γάτα, το αηδόνι, ο σκύλος, η σφήκα, ο κηπουρός).
α) Ο δάσκαλος διδάσκει.
β) κελαηδά
γ) γαβγίζει.
δ) γυμνάζεται.
ε) ποτίζει.
στ) τσιμπάει.
ζ) νιαουρίζει.
2.Να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά με το κατάλληλο αντικείμενο από την παρένθεση( το δάσος, τα πανιά, τα ρούχα, τα δέντρα, τον κλέφτη, τα καρπούζια, σπίτια).
α) Ο ξυλοκόπος κόβει τα δέντρα.
β) Ο άνεμος φουσκώνει -----------------
γ) Ο δασοφύλακας προστατεύει ---------------------------
δ) Οι αστυνομικοί έπιασαν --------------------------------
ε) Ο μανάβης ζυγίζει-------------------------
στ) Αυτός ο κύριος πουλάει ---------------------------
ζ) Οι γυναίκες αγοράζουν----------------------------------
Ένα ακόμα σκαλί
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Το αριθμητικό δύο γίνεται δι(σ) όταν είναι πρώτο συνθετικό σε μια σύνθετη λέξη και δηλώνει ότι το δεύτερο συνθετικό υπάρχει δύο φορές . π.χ. δισύλλαβη λέξη → λέξη με δύο συλλαβές , δίκλινο δωμάτιο → δωμάτιο με δύο κρεβάτια .
Το μόριο δυσ μπαίνει ως πρώτο συνθετικό σε μια σύνθετη λέξη και δηλώνει τη δυσκολία ή το κακό αποτέλεσμα . π.χ. δυσκίνητος → αυτός που κινείται με δυσκολία , δυσοσμία → η δυσάρεστη μυρωδιά .
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Το αριθμητικό δύο γίνεται δι(σ) όταν είναι πρώτο συνθετικό σε μια σύνθετη λέξη και δηλώνει ότι το δεύτερο συνθετικό υπάρχει δύο φορές . π.χ. δισύλλαβη λέξη → λέξη με δύο συλλαβές , δίκλινο δωμάτιο → δωμάτιο με δύο κρεβάτια .
Το μόριο δυσ μπαίνει ως πρώτο συνθετικό σε μια σύνθετη λέξη και δηλώνει τη δυσκολία ή το κακό αποτέλεσμα . π.χ. δυσκίνητος → αυτός που κινείται με δυσκολία , δυσοσμία → η δυσάρεστη μυρωδιά .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω λέξεων με ά συνθετικό το δι(σ) και το δυσ .
α) Έχω να σας πω κάτι πολύ δυσ άρεστο .
β) Η Ελένη ……τύχησε στο γάμο της .
γ) Ο γείτονάς μας έχει πέντε εγγόνια και δύο …..έγγονα .
δ) Η μαντινάδα είναι ένα …..τιχο .
ε) Το μάθημα των αγγλικών είναι …..ωρο .
στ) Για να φτάσουμε ψηλά στο βουνό , περάσαμε από …..βατα μονοπάτια .
ζ) Στην εφημερίδα είχαν ένα …..σέλιδο αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας .
2. Να γράψεις με μια σύνθετη λέξη πώς λέγεται .
α) Το αυτοκίνητο που έχει δύο πόρτες . ……………………………..
β) Το καλάθι δύο πόντων . ………………………………
γ) Αυτός που δύσκολα πιστεύει κάτι . ………………………………..
δ)Το αυτοκίνητο που έχει θέσεις για δύο άτομα . ……………………………….
ε) Ο αετός που έχει δύο κεφάλια . ………………………………..
στ) Η άδεια που διαρκεί δύο μήνες . …………………………………
1.Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω λέξεων με ά συνθετικό το δι(σ) και το δυσ .
α) Έχω να σας πω κάτι πολύ δυσ άρεστο .
β) Η Ελένη ……τύχησε στο γάμο της .
γ) Ο γείτονάς μας έχει πέντε εγγόνια και δύο …..έγγονα .
δ) Η μαντινάδα είναι ένα …..τιχο .
ε) Το μάθημα των αγγλικών είναι …..ωρο .
στ) Για να φτάσουμε ψηλά στο βουνό , περάσαμε από …..βατα μονοπάτια .
ζ) Στην εφημερίδα είχαν ένα …..σέλιδο αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας .
2. Να γράψεις με μια σύνθετη λέξη πώς λέγεται .
α) Το αυτοκίνητο που έχει δύο πόρτες . ……………………………..
β) Το καλάθι δύο πόντων . ………………………………
γ) Αυτός που δύσκολα πιστεύει κάτι . ………………………………..
δ)Το αυτοκίνητο που έχει θέσεις για δύο άτομα . ……………………………….
ε) Ο αετός που έχει δύο κεφάλια . ………………………………..
στ) Η άδεια που διαρκεί δύο μήνες . …………………………………
Ξημερώνει μια νέα μέρα ...ώρα για σχολείο
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Ο ενεστώτας , ο παρατατικός και ο εξακολουθητικός μέλλοντας έχουν κάτι κοινό. Τα ρήματα που είναι σε αυτούς τους χρόνους παρουσιάζουν την ενέργεια τους σα να έχει μεγάλη διάρκεια .
Το ρήμα που αναφέρεται σε κάτι που γίνεται τώρα , δηλαδή αυτήν τη στιγμή που μιλάμε , είναι σε χρόνο ενεστώτα . π.χ. Τώρα διαβάζω λίγες ώρες .
Το ρήμα που αναφέρεται σε κάτι που γινόταν στο παρελθόν συνέχεια , δηλαδή είχε κάποια διάρκεια , είναι σε χρόνο παρατατικό . π.χ. Μικρός διάβαζα μαζί με τη μαμά μου .
Το ρήμα που αναφέρεται σε κάτι που θα γίνεται στο μέλλον συνέχεια ,δηλαδή θα έχει κάποια διάρκεια ,είναι σε χρόνο εξακολουθητικό μέλλοντα . π.χ. Όταν μεγαλώσω θα διαβάζω μόνος μου . Ο εξακολουθητικός μέλλοντας σχηματίζεται με τη χρησιμοποίηση του βοηθητικού ρήματος έχω .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γράψεις τα παρακάτω ρήματα στο σωστό χρόνο : ( αγόραζαν , θα πλένει , αγγίζω , έδειχνε , θα μαθαίνουμε , ψαρεύαμε , προσφέρετε , νιώθεις , σπούδαζα , θα φυσάει , σβήνουμε , βαδίζαμε , θα πληρώνω , πέφτουν , θα χτυπάτε
Ενεστώτας :
Παρατατικός :
Εξακολουθητικός Μέλλοντας :
2.Να γράψεις μέσα στην παρένθεση το χρόνο των ρημάτων .
•Τα χρώματα ομορφαίνουν τις εικόνες . ( )
•Η γριούλα πεινούσε και κρύωνε πολύ . ( / )
•Θα σε περιμένω μέχρι τις 8.00 μ.μ. ( )
•Ως πότε θα ακούς τις προσβολές του . ( )
•Στολίζουμε το σπίτι για τη γιορτή . ( )
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Τα επίθετα υπεύθυνος –η-ο ,ανεύθυνος-η-ο ,και επικίνδυνος –η-ο γράφονται με υ .
Τα επίθετα υγιεινός –η-ο ,σκοτεινός-ή-ό , ορεινός –ή-ό και φωτεινός-ή-ό γράφονται με ει .
Τα αποσιωπητικά (……) φανερώνουν ότι ο συγγραφέας σταματάει τον λόγο του πριν να τελειώσει αυτό που άρχισε να αφηγείται ¸ώστε να αφήσει τον αναγνώστη να συμπεράνει από μόνος του αυτά που εννοούνται . Επίσης χρησιμοποιούνται μπροστά από μια λέξη ή φράση απρόσμενη για τον αναγνώστη .
Π.χ. Πάρε το αυτοκίνητό σου από δω , γιατί …….
Πιο πολύ μ’ αρέσουν τα τρία μικρά……. λυκάκια .
Τα επίθετα υπεύθυνος –η-ο ,ανεύθυνος-η-ο ,και επικίνδυνος –η-ο γράφονται με υ .
Τα επίθετα υγιεινός –η-ο ,σκοτεινός-ή-ό , ορεινός –ή-ό και φωτεινός-ή-ό γράφονται με ει .
Τα αποσιωπητικά (……) φανερώνουν ότι ο συγγραφέας σταματάει τον λόγο του πριν να τελειώσει αυτό που άρχισε να αφηγείται ¸ώστε να αφήσει τον αναγνώστη να συμπεράνει από μόνος του αυτά που εννοούνται . Επίσης χρησιμοποιούνται μπροστά από μια λέξη ή φράση απρόσμενη για τον αναγνώστη .
Π.χ. Πάρε το αυτοκίνητό σου από δω , γιατί …….
Πιο πολύ μ’ αρέσουν τα τρία μικρά……. λυκάκια .
Θυμάμαι όσα έμαθα στην ενότητα << Ένα ακόμα σκαλί >> παίζοντας
Ρώτα το νερό ... τι τρέχει
Το νερό συστήνεται
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Το κατηγορούμενο είναι μια λέξη που με τη βοήθεια ενός ρήματος δίνει μια ιδιότητα στο υποκείμενο . Συνήθως είναι επίθετο , αλλά μπορεί να είναι και ουσιαστικό , μετοχή , αριθμητικό , ακόμα και πρόταση .Το κατηγορούμενο εισάγεται με κάποια ρήματα που λέγονται συνδετικά , τα πιο συνηθισμένα είναι : είμαι , γίνομαι , φαίνομαι , γεννιέμαι .
Παραδείγματα
Η σάκα μου είναι κόκκινη .
Η Ελένη εκλέγεται πρόεδρος κάθε χρόνο .
Ο δάσκαλος γίνεται κουραστικός με τις πολλές ασκήσεις .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να υπογραμμίσεις τα κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις .
α) Η σημερινή μέρα ήταν πολύ κουραστική .
β) Η Δέσποινα είναι δασκάλα μουσικής .
γ) Αυτό το παιχνίδι είναι πολύ επικίνδυνο .
δ) Μην τον πιστεύετε είναι μεγάλος ψεύτης .
ε) Η γυναίκα φαίνεται χαρούμενη , ικανοποιημένη και πολύ ευτυχισμένη .
στ) Τα φρούτα τα λαχανικά και το γάλα είναι πολύ ωφέλιμες τροφές .
2. Να βρεις το ρόλο της υπογραμμισμένης λέξης στις παρακάτω προτάσεις .Να σημειώσεις Υ για το υποκείμενο , Α για το αντικείμενο και Κ για το κατηγορούμενο .
α) Ο θείος μου έγινε υπουργός . (……..)
β) Ο υπουργός παραιτήθηκε . (……..)
γ) Μην πετάτε τα σκουπίδια στην αυλή . (……..)
δ) Δεν της αρέσει το φαγητό της γιαγιάς . (……..)
ε) Το βραδινό φαγητό του ήταν φτωχικό . (……..)
στ) Χθες ήμουν λίγο άρρωστος . (……..)
1.Να υπογραμμίσεις τα κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις .
α) Η σημερινή μέρα ήταν πολύ κουραστική .
β) Η Δέσποινα είναι δασκάλα μουσικής .
γ) Αυτό το παιχνίδι είναι πολύ επικίνδυνο .
δ) Μην τον πιστεύετε είναι μεγάλος ψεύτης .
ε) Η γυναίκα φαίνεται χαρούμενη , ικανοποιημένη και πολύ ευτυχισμένη .
στ) Τα φρούτα τα λαχανικά και το γάλα είναι πολύ ωφέλιμες τροφές .
2. Να βρεις το ρόλο της υπογραμμισμένης λέξης στις παρακάτω προτάσεις .Να σημειώσεις Υ για το υποκείμενο , Α για το αντικείμενο και Κ για το κατηγορούμενο .
α) Ο θείος μου έγινε υπουργός . (……..)
β) Ο υπουργός παραιτήθηκε . (……..)
γ) Μην πετάτε τα σκουπίδια στην αυλή . (……..)
δ) Δεν της αρέσει το φαγητό της γιαγιάς . (……..)
ε) Το βραδινό φαγητό του ήταν φτωχικό . (……..)
στ) Χθες ήμουν λίγο άρρωστος . (……..)
|
|
Το ποτάμι τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
•Τα ρήματα που λήγουν σε άω , ώ λέγονται συνηρημένα . Συναίρεση έχουμε όταν δύο φωνήεντα ενώνονται σε ένα . π.χ. νικάω – νικώ , αγαπάω – αγαπώ .
•Η παρομοίωση είναι ένα σχήμα λόγου . Τα σχήματα λόγου είναι τεχνάσματα που κάνουμε επίτηδες με τις λέξεις για να ξαφνιάσουμε , να εντυπωσιάσουμε ή να ευχαριστήσουμε τους αναγνώστες ή τους ακροατές μας .
Παρομοίωση κάνουμε για να δείξουμε με όμορφο τρόπο μια ιδιότητα ενός ουσιαστικού . Το συγκρίνουμε τότε με ένα άλλο ουσιαστικό που έχει αυτή την ιδιότητα σαν κύριο χαρακτηριστικό ή σε πολύ μεγάλο βαθμό .
Αυτή η σύγκριση λέγεται παρομοίωση και την κάνουμε με τη βοήθεια των λέξεων ή εκφράσεων : σαν ,σαν να , όπως , λες και , καθώς , μοιάζει με κ.α.
Π.χ. Το παιδί έγινε κόκκινο σαν παπαρούνα . Μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό .
•Τα ρήματα που λήγουν σε άω , ώ λέγονται συνηρημένα . Συναίρεση έχουμε όταν δύο φωνήεντα ενώνονται σε ένα . π.χ. νικάω – νικώ , αγαπάω – αγαπώ .
•Η παρομοίωση είναι ένα σχήμα λόγου . Τα σχήματα λόγου είναι τεχνάσματα που κάνουμε επίτηδες με τις λέξεις για να ξαφνιάσουμε , να εντυπωσιάσουμε ή να ευχαριστήσουμε τους αναγνώστες ή τους ακροατές μας .
Παρομοίωση κάνουμε για να δείξουμε με όμορφο τρόπο μια ιδιότητα ενός ουσιαστικού . Το συγκρίνουμε τότε με ένα άλλο ουσιαστικό που έχει αυτή την ιδιότητα σαν κύριο χαρακτηριστικό ή σε πολύ μεγάλο βαθμό .
Αυτή η σύγκριση λέγεται παρομοίωση και την κάνουμε με τη βοήθεια των λέξεων ή εκφράσεων : σαν ,σαν να , όπως , λες και , καθώς , μοιάζει με κ.α.
Π.χ. Το παιδί έγινε κόκκινο σαν παπαρούνα . Μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό .
ΑΣΚΗΣΗ
Να βρεις τις παρομοιώσεις στις παρακάτω φράσεις .
Κάνει σαν το θηρίο μέσα στο κλουβί .
Έδωσε κι αυτός τις ευχές του σαν ήρθε η σειρά του .
Σκαρφαλώνει στο βουνό σαν αγριοκάτσικο .
Σαν τι να θέλει ο αστυνομικός ;
Οι στρατιώτες ήταν οπλισμένοι σαν αστακοί .
Σαν τον είδε μπροστά της , στάθηκε ακίνητη σαν άγαλμα .
Να βρεις τις παρομοιώσεις στις παρακάτω φράσεις .
Κάνει σαν το θηρίο μέσα στο κλουβί .
Έδωσε κι αυτός τις ευχές του σαν ήρθε η σειρά του .
Σκαρφαλώνει στο βουνό σαν αγριοκάτσικο .
Σαν τι να θέλει ο αστυνομικός ;
Οι στρατιώτες ήταν οπλισμένοι σαν αστακοί .
Σαν τον είδε μπροστά της , στάθηκε ακίνητη σαν άγαλμα .
Το νερό στη θρησκεία , στους μύθους και στις παραδόσεις
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Το κόμμα , η παρένθεση και η διπλή παύλα είναι σημεία στίξης .
Βάζουμε κόμμα εκεί που θέλουμε ο αναγνώστης να σταματήσει για λίγο . Επίσης για να χωρίσουμε τη βασική μας πρόταση από τις προτάσεις που εξηγούν κάτι γι‘ αυτήν . Με κόμμα χωρίζουμε επίσης λέξεις φράσεις ή προτάσεις που έχουν την ίδια συντακτική λειτουργία , είναι δηλαδή υποκείμενα , αντικείμενα , προσδιορισμοί κτλ.
Η παρένθεση και η διπλή παύλα έχουν τον ίδιο ρόλο : περιέχουν λέξεις , φράσεις ή ολόκληρο κείμενο που συμπληρώνει , εξηγεί ή αναλύει αυτά που προηγήθηκαν ή ακολουθούν .
Το κόμμα , η παρένθεση και η διπλή παύλα είναι σημεία στίξης .
Βάζουμε κόμμα εκεί που θέλουμε ο αναγνώστης να σταματήσει για λίγο . Επίσης για να χωρίσουμε τη βασική μας πρόταση από τις προτάσεις που εξηγούν κάτι γι‘ αυτήν . Με κόμμα χωρίζουμε επίσης λέξεις φράσεις ή προτάσεις που έχουν την ίδια συντακτική λειτουργία , είναι δηλαδή υποκείμενα , αντικείμενα , προσδιορισμοί κτλ.
Η παρένθεση και η διπλή παύλα έχουν τον ίδιο ρόλο : περιέχουν λέξεις , φράσεις ή ολόκληρο κείμενο που συμπληρώνει , εξηγεί ή αναλύει αυτά που προηγήθηκαν ή ακολουθούν .
ΑΣΚΗΣΗ
.Χρησιμοποίησε τα σημάδια που έμαθες για να σχολιάσεις ή να συμπληρώσεις . •Οι συγγενείς μου ο θείος μου και η θεία μου δεν ήθελαν να παντρευτώ τον Αριστοτέλη .
•Όλο το χρόνο από το Σεπτέμβρη μέχρι σήμερα δεν άκουσα μια καλή κουβέντα από τη δασκάλα μου .
•Οι μεγάλες πόλεις Αθήνα Θεσσαλονίκη Πάτρα Λάρισα πείνασαν πολύ στη διάρκεια του πολέμου .
•Στο πάρτι γενεθλίων του Κώστα που δεν ήταν και πολύ της προκοπής δεν ήρθαν πολλοί .
•Ο Αϊνστάιν ο μεγάλος επιστήμονας έζησε τον 20ο αιώνα .
g
.Χρησιμοποίησε τα σημάδια που έμαθες για να σχολιάσεις ή να συμπληρώσεις . •Οι συγγενείς μου ο θείος μου και η θεία μου δεν ήθελαν να παντρευτώ τον Αριστοτέλη .
•Όλο το χρόνο από το Σεπτέμβρη μέχρι σήμερα δεν άκουσα μια καλή κουβέντα από τη δασκάλα μου .
•Οι μεγάλες πόλεις Αθήνα Θεσσαλονίκη Πάτρα Λάρισα πείνασαν πολύ στη διάρκεια του πολέμου .
•Στο πάρτι γενεθλίων του Κώστα που δεν ήταν και πολύ της προκοπής δεν ήρθαν πολλοί .
•Ο Αϊνστάιν ο μεγάλος επιστήμονας έζησε τον 20ο αιώνα .
g
Ο Νερουλάς
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Ισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν στον πληθυντικό αριθμό όσες συλλαβές έχει και η ονομαστική του ενικού . π.χ. ο αγώνας –οι αγώνες , ο άνδρας – οι άνδρες
Ανισοσύλλαβα λέγονται όσα ουσιαστικά έχουν στον πληθυντικό αριθμό διαφορετικό αριθμό συλλαβών από αυτές που έχει η ονομαστική του ενικού . π.χ. ο τζαμάς – οι τζαμάδες , ο φωνακλάς οι φωνακλάδες
Οι λέξεις υδραγωγείο , ύδρευση και υδροφόρα προέρχονται από την αρχαία λέξη ύδωρ που σημαίνει νερό και γράφονται με υ .
Οι λέξεις υδραγωγείο και δοχείο γράφονται με ει .
Ισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν στον πληθυντικό αριθμό όσες συλλαβές έχει και η ονομαστική του ενικού . π.χ. ο αγώνας –οι αγώνες , ο άνδρας – οι άνδρες
Ανισοσύλλαβα λέγονται όσα ουσιαστικά έχουν στον πληθυντικό αριθμό διαφορετικό αριθμό συλλαβών από αυτές που έχει η ονομαστική του ενικού . π.χ. ο τζαμάς – οι τζαμάδες , ο φωνακλάς οι φωνακλάδες
Οι λέξεις υδραγωγείο , ύδρευση και υδροφόρα προέρχονται από την αρχαία λέξη ύδωρ που σημαίνει νερό και γράφονται με υ .
Οι λέξεις υδραγωγείο και δοχείο γράφονται με ει .
ΑΣΚΗΣΗ
Να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά βάζοντας τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στο σωστό τύπο .
α) Οι πετονιέςκαι το δόλωμα είναι απαραίτητα για έναν ............................. ( ψαράς ) .
β) Τους ξύπνησαν οι φωνές των ....................................... ( γείτονας ) .
γ) Οι ................................. ( στρατιώτης ) φοράνε τσαρούχια και φουστανέλα .
δ) Ο Σταμάτης τράκαρε το αυτοκίνητο των ...................................... ( μαρμαράς ) .
ε) 0 Ο Γιάννης και ο Κώστας είναι μεγάλοι ........................................... ( φωνακλάς ) .
στ) Η Γεωργία έσπασε το τζάμι και η μητέρα της φώναξε τους ....................................
( τζαμάς ) για να το φτιάξουν .
Το νερό ταξιδεύει
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Συχνά, αντί να γράψουμε μια λέξη ολόκληρη, γράφουμε μόνο ένα κομμάτι της, συνήθως το αρχικό, για να κερδίσουμε χρόνο και χώρο. Αυτό λέγεται συντομογραφία.Στις συντομογραφίες βάζουμε τελεία και τις περισσότερες φορές μπαίνει μετά από σύμφωνο .
Π.χ. δηλ.= δηλαδή , σελ. = σελίδα , βλ. = βλέπε
Συντομογραφίες είναι και τα ακρωνύμια ή αρκτικόλεξα . Τα ακρωνύμια σχηματίζονται από τα αρχικά γράμματα ή τις συλλαβές λέξεων διαφόρων οργανισμών , υπηρεσιών , εταιρειών κτλ. Τα ακρωνύμια γράφονται πάντα με κεφαλαία γράμματα και ανάμεσά τους βάζουμε τελεία .
π.χ. Κ.Ο.Κ. = Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας , Ε.Ο.Τ. = Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού , Δ.Ε.Η. = Δημόσια Επιχειριση Ηλεκτρισμού
Συχνά, αντί να γράψουμε μια λέξη ολόκληρη, γράφουμε μόνο ένα κομμάτι της, συνήθως το αρχικό, για να κερδίσουμε χρόνο και χώρο. Αυτό λέγεται συντομογραφία.Στις συντομογραφίες βάζουμε τελεία και τις περισσότερες φορές μπαίνει μετά από σύμφωνο .
Π.χ. δηλ.= δηλαδή , σελ. = σελίδα , βλ. = βλέπε
Συντομογραφίες είναι και τα ακρωνύμια ή αρκτικόλεξα . Τα ακρωνύμια σχηματίζονται από τα αρχικά γράμματα ή τις συλλαβές λέξεων διαφόρων οργανισμών , υπηρεσιών , εταιρειών κτλ. Τα ακρωνύμια γράφονται πάντα με κεφαλαία γράμματα και ανάμεσά τους βάζουμε τελεία .
π.χ. Κ.Ο.Κ. = Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας , Ε.Ο.Τ. = Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού , Δ.Ε.Η. = Δημόσια Επιχειριση Ηλεκτρισμού
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να συμπληρώσεις τα κενά με τη σωστή συντομογραφία .
Ο ........................ ( κύριος ) Παναγιώτης έφτασε στο σπίτι του στις 9.00 ..................................... (πριν από τα μεσάνυχτα ) . Στον τοίχο της κουζίνας κρεμόταν ένας πίνακας ζωγραφικής που είχε μήκος 1,2 ............................... ( μέτρα ) και πλάτος ................................. 80 ................................... ( εκατοστά ) . Πριν κοιμηθεί διάβασε μερικές ................................. ( σελίδες ) από την εφημερίδα του . Την άλλη μέρα το πρωί έφυγε για τη δουλειά του στις 8.00 ..................................... ( πριν το μεσημέρι ) . Το γραφείο στο οποίο εργάζεται απέχει 6 ...................................
( χιλιόμετρα ) από το σπίτι του .
2.Να γράψεις τα ακρωνύμια των παρακάτω λέξεων .
Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση :
Ανώνυμη Εταιρεία :
Ελληνικά Ταχυδρομία :
Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή :
Ηλεκτρονικός Υπολογιστής :
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών :
Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία :
Ευρωπαϊκή Ένωση :
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα :
1.Να συμπληρώσεις τα κενά με τη σωστή συντομογραφία .
Ο ........................ ( κύριος ) Παναγιώτης έφτασε στο σπίτι του στις 9.00 ..................................... (πριν από τα μεσάνυχτα ) . Στον τοίχο της κουζίνας κρεμόταν ένας πίνακας ζωγραφικής που είχε μήκος 1,2 ............................... ( μέτρα ) και πλάτος ................................. 80 ................................... ( εκατοστά ) . Πριν κοιμηθεί διάβασε μερικές ................................. ( σελίδες ) από την εφημερίδα του . Την άλλη μέρα το πρωί έφυγε για τη δουλειά του στις 8.00 ..................................... ( πριν το μεσημέρι ) . Το γραφείο στο οποίο εργάζεται απέχει 6 ...................................
( χιλιόμετρα ) από το σπίτι του .
2.Να γράψεις τα ακρωνύμια των παρακάτω λέξεων .
Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση :
Ανώνυμη Εταιρεία :
Ελληνικά Ταχυδρομία :
Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή :
Ηλεκτρονικός Υπολογιστής :
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών :
Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία :
Ευρωπαϊκή Ένωση :
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα :
Εμένα με νοιάζει .....
Στάση βροχοσταλίδων
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Τα προπαροξύτονα αρσενικά ουσιαστικά σε - ος σχηματίζουν την κλητική σε –ε .
Κατεβάζουν τον τόνο στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού τα αρσενικά σε –ος που είναι λόγιες λέξεις , προέρχονται δηλαδή από τα παλιά χρόνια και όσα φτιάχτηκαν ώστε να μοιάζουν με λόγιες λέξεις : π.χ. ο καλόγηρος - του καλογήρου , ο υδράργυρος – του υδραργύρου .
Δεν κατεβάζουν τον τόνο στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού τα αρσενικά σε –ος που δημιουργήθηκαν από το λαό τις τελευταίες δεκαετίες ( λαϊκές λέξεις ) , οι οποίες είναι συνήθως σύνθετα ( με τον τόνο στο πρώτο συνθετικό ) και μάλιστα πολυσύλλαβα ουσιαστικά : π.χ. ο καλόγερος – του καλόγερου , ο μαντρότοιχος του μαντρότοιχου .
Συνήθως δεν κατεβάζουν τον τόνο τα κύρια ονόματα σε –ος , π.χ. ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος – του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου .
ΑΣΚΗΣΗ
Κλίνω τα ουσιαστικά σε ος : ο άνθρωπος , ο έμπορος , ο κίνδυνος , ο αυλόγυρος , ο κατήφορος .
Τα προπαροξύτονα αρσενικά ουσιαστικά σε - ος σχηματίζουν την κλητική σε –ε .
Κατεβάζουν τον τόνο στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού τα αρσενικά σε –ος που είναι λόγιες λέξεις , προέρχονται δηλαδή από τα παλιά χρόνια και όσα φτιάχτηκαν ώστε να μοιάζουν με λόγιες λέξεις : π.χ. ο καλόγηρος - του καλογήρου , ο υδράργυρος – του υδραργύρου .
Δεν κατεβάζουν τον τόνο στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού τα αρσενικά σε –ος που δημιουργήθηκαν από το λαό τις τελευταίες δεκαετίες ( λαϊκές λέξεις ) , οι οποίες είναι συνήθως σύνθετα ( με τον τόνο στο πρώτο συνθετικό ) και μάλιστα πολυσύλλαβα ουσιαστικά : π.χ. ο καλόγερος – του καλόγερου , ο μαντρότοιχος του μαντρότοιχου .
Συνήθως δεν κατεβάζουν τον τόνο τα κύρια ονόματα σε –ος , π.χ. ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος – του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου .
ΑΣΚΗΣΗ
Κλίνω τα ουσιαστικά σε ος : ο άνθρωπος , ο έμπορος , ο κίνδυνος , ο αυλόγυρος , ο κατήφορος .
Στάση βροχοσταλίδων ( συνέχεια )
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Η παραγωγή είναι η δημιουργία μιας λέξης από μια λέξη που υπάρχει ήδη . Συνήθως η παραγωγή της νέας λέξης γίνεται με την προσθήκη μιας κατάληξης στο θέμα της παλιάς λέξης .
Από κάποια ουσιαστικά και επίθετα παράγονται ρήματα , αν τους βάλουμε ορισμένες καταλήξεις όπως – ίζω , - ώνω , - εύω , - αίνω , κτλ
φόβος + ίζω → φοβίζω
πράσινος + ίζω → πρασινίζω
κουμπί + ώνω → κουμπώνω
πρόεδρος + εύω → προεδρεύω
ανάσα + αίνω → ανασαίνω
τεμπέλης + ιάζω → τεμπελιάζω
Η παραγωγή είναι η δημιουργία μιας λέξης από μια λέξη που υπάρχει ήδη . Συνήθως η παραγωγή της νέας λέξης γίνεται με την προσθήκη μιας κατάληξης στο θέμα της παλιάς λέξης .
Από κάποια ουσιαστικά και επίθετα παράγονται ρήματα , αν τους βάλουμε ορισμένες καταλήξεις όπως – ίζω , - ώνω , - εύω , - αίνω , κτλ
φόβος + ίζω → φοβίζω
πράσινος + ίζω → πρασινίζω
κουμπί + ώνω → κουμπώνω
πρόεδρος + εύω → προεδρεύω
ανάσα + αίνω → ανασαίνω
τεμπέλης + ιάζω → τεμπελιάζω
ΑΣΚΗΣΗ
Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα κατάλληλα ρήματ που παράγονται από τις λέξεις που βρίσκονται στην παρένθεση .
α) Σιγά σιγά .................................................... ( καλύτερος ) ο καιρός ,
β) Κάθε φορά που ο πατέρας ....................................... ( ανηφόρα ) προς το σπίτι , ...................................... ( ανάσα ) βαριά , γιατί ..................................... ( καπνός ) πολύ .
γ) Όλο κάτι .......................................... ( πάθος ) αυτός και .........................................
( νύστα ) συνέχεια .
δ) Η Δέσποινα .......................................... ( νοίκι ) το παλιό μας σπίτι .
ε) Όταν .................................................... ( νύχτα ) τα παιδιά μαζεύονται στα σπίτια τους .
στ) Όσο πάει όλο και ......................................... ( πλατύς ) , και .........................................
( βαθύς ) το άνοιγμα .
Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα κατάλληλα ρήματ που παράγονται από τις λέξεις που βρίσκονται στην παρένθεση .
α) Σιγά σιγά .................................................... ( καλύτερος ) ο καιρός ,
β) Κάθε φορά που ο πατέρας ....................................... ( ανηφόρα ) προς το σπίτι , ...................................... ( ανάσα ) βαριά , γιατί ..................................... ( καπνός ) πολύ .
γ) Όλο κάτι .......................................... ( πάθος ) αυτός και .........................................
( νύστα ) συνέχεια .
δ) Η Δέσποινα .......................................... ( νοίκι ) το παλιό μας σπίτι .
ε) Όταν .................................................... ( νύχτα ) τα παιδιά μαζεύονται στα σπίτια τους .
στ) Όσο πάει όλο και ......................................... ( πλατύς ) , και .........................................
( βαθύς ) το άνοιγμα .
Χρησιμοποίησέ το ξανά ... και ξανά ... και ξανά
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Αντωνυμίες λέγονται οι κλιτές λέξεις που χρησιμοποιούνται στη θέση ουσιαστικών ή επιθέτων αντί γι‘ αυτά .
Οι αντωνυμίες είναι οχτώ ειδών : προσωπικές , κτητικές , αυτοπαθείς , οριστικές , δεικτικές , αναφορικές , ερωτηματικές , αόριστες .
Οι προσωπικές αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου .Εκείνον που μιλάει (πρώτο πρόσωπο εγώ ), εκείνον που του μιλάμε ( δεύτερο πρόσωπο εσύ ), και εκείνον ή εκείνο που γι‘ αυτό γίνεται λόγος (τρίτο πρόσωπο αυτός )
Αντωνυμίες λέγονται οι κλιτές λέξεις που χρησιμοποιούνται στη θέση ουσιαστικών ή επιθέτων αντί γι‘ αυτά .
Οι αντωνυμίες είναι οχτώ ειδών : προσωπικές , κτητικές , αυτοπαθείς , οριστικές , δεικτικές , αναφορικές , ερωτηματικές , αόριστες .
Οι προσωπικές αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου .Εκείνον που μιλάει (πρώτο πρόσωπο εγώ ), εκείνον που του μιλάμε ( δεύτερο πρόσωπο εσύ ), και εκείνον ή εκείνο που γι‘ αυτό γίνεται λόγος (τρίτο πρόσωπο αυτός )
Για να ξεχωρίσουμε τους αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών από τα οριστικά άρθρα , θυμόμαστε ότι οι προσωπικές αντωνυμίες συνοδεύουν ρήματα , ενώ τα άρθρα συνοδεύουν τα ουσιαστικά και τα επίθετα .
Π.χ. Δεν το πρόσεξα . ( προσωπική αντωνυμία )
Αγόρασα για το κορίτσι το ροζ μπλουζάκι . (οριστικό άρθρο )
Ποιος τις διάλεξε . ( προσωπική αντωνυμία )
Είδες τις καινούριες πετσέτες . ( οριστικό άρθρο )
Απλή λέγεται η πρόταση που έχει ένα ρήμα , ένα υποκείμενο και ένα μόνο αντικείμενο ( όταν υπάρχει ) ή ένα κατηγορούμενο ( όταν υπάρχει ) .
π.χ. Τα παιδιά τρέχουν . (υποκείμενο , ρήμα )
Ο Ορέστης παίζει πιάνο . ( υποκείμενο , ρήμα , αντικείμενο )
Οι καρέκλες είναι ξύλινες . ( υποκείμενο , ρήμα , κατηγορούμενο )
Σύνθετες λέγονται οι προτάσεις που έχουν δύο ή περισσότερα υποκείμενα , αντικείμενα ή κατηγορούμενα .
π.χ. Η δόξα και τα πλούτη φθείρουν συνήθως τον άνθρωπο . ( 2 υποκείμενα )
Η Μαρία είναι έξυπνη , εργατική και ταλαντούχα . ( 3 κατηγορούμενα )
Η μητέρα αγόρασε ψωμί , φρούτα και κρέας . ( 3 αντικείμενα )
Π.χ. Δεν το πρόσεξα . ( προσωπική αντωνυμία )
Αγόρασα για το κορίτσι το ροζ μπλουζάκι . (οριστικό άρθρο )
Ποιος τις διάλεξε . ( προσωπική αντωνυμία )
Είδες τις καινούριες πετσέτες . ( οριστικό άρθρο )
Απλή λέγεται η πρόταση που έχει ένα ρήμα , ένα υποκείμενο και ένα μόνο αντικείμενο ( όταν υπάρχει ) ή ένα κατηγορούμενο ( όταν υπάρχει ) .
π.χ. Τα παιδιά τρέχουν . (υποκείμενο , ρήμα )
Ο Ορέστης παίζει πιάνο . ( υποκείμενο , ρήμα , αντικείμενο )
Οι καρέκλες είναι ξύλινες . ( υποκείμενο , ρήμα , κατηγορούμενο )
Σύνθετες λέγονται οι προτάσεις που έχουν δύο ή περισσότερα υποκείμενα , αντικείμενα ή κατηγορούμενα .
π.χ. Η δόξα και τα πλούτη φθείρουν συνήθως τον άνθρωπο . ( 2 υποκείμενα )
Η Μαρία είναι έξυπνη , εργατική και ταλαντούχα . ( 3 κατηγορούμενα )
Η μητέρα αγόρασε ψωμί , φρούτα και κρέας . ( 3 αντικείμενα )
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να υπογραμμίσεις στις παρακάτω προτάσεις μόνο τους αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών .
α) Του αρέσουν πολύ οι τηγανιτές πατάτες .
β) Ο άντρας της της χάρισε το δαχτυλίδι που ήθελε .
γ) Άκουσες πώς τον λένε τον οδοντίατρο ;
δ) Σας αρέσει το γλυκό ; Εγώ το έφτιαξα χθες .
ε) Της είπα τα νέα , αλλά μάλλον δεν της άρεσαν .
στ) Μην σπας τον κουβά , τον θέλω για να σφουγγαρίσω .
2. Να συμπληρώσεις μέσα στην παρένθεση Α για κάθε απλή πρόταση και Σ για κάθε σύνθετη πρόταση .
α) Πώς περάσατε στις διακοπές ; ( )
β) Ο Μηνάς και η Μαρίνα είναι ξαδέρφια . ( )
γ) Όλοι θέλουν να παίξουν αυτό το παιχνίδι . ( )
δ) Μου αρέσουν οι σοκολάτες , τα παγωτά και οι καραμέλες . ( )
ε) Αγόρασε από την αγορά μήλα , αχλάδια και πορτοκάλια . ( )
στ) Ο δάσκαλός μας είναι γέρος και άσχημος . ( )
ζ) Η Αλέκα κατάλαβε το λάθος της πολύ αργά . ( )
1. Να υπογραμμίσεις στις παρακάτω προτάσεις μόνο τους αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών .
α) Του αρέσουν πολύ οι τηγανιτές πατάτες .
β) Ο άντρας της της χάρισε το δαχτυλίδι που ήθελε .
γ) Άκουσες πώς τον λένε τον οδοντίατρο ;
δ) Σας αρέσει το γλυκό ; Εγώ το έφτιαξα χθες .
ε) Της είπα τα νέα , αλλά μάλλον δεν της άρεσαν .
στ) Μην σπας τον κουβά , τον θέλω για να σφουγγαρίσω .
2. Να συμπληρώσεις μέσα στην παρένθεση Α για κάθε απλή πρόταση και Σ για κάθε σύνθετη πρόταση .
α) Πώς περάσατε στις διακοπές ; ( )
β) Ο Μηνάς και η Μαρίνα είναι ξαδέρφια . ( )
γ) Όλοι θέλουν να παίξουν αυτό το παιχνίδι . ( )
δ) Μου αρέσουν οι σοκολάτες , τα παγωτά και οι καραμέλες . ( )
ε) Αγόρασε από την αγορά μήλα , αχλάδια και πορτοκάλια . ( )
στ) Ο δάσκαλός μας είναι γέρος και άσχημος . ( )
ζ) Η Αλέκα κατάλαβε το λάθος της πολύ αργά . ( )
Σκουπίδια στη θάλασσα
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Η λέξη περιβαλλοντικός , -ή , - ό προέρχεται από τη λέξη περιβάλλον και γράφεται με λλ .
Η λέξη θαλάσσιος , -α , -ο και η λέξη θάλασσα γράφονται με δύο σσ .
Η λέξη απειλούμαι και η λέξη απειλή γράφονται με ει .
Η παραγωγή και η σύνθεση είναι δύο τρόποι με τους οποίους σχηματίζονται πάρα πολλές λέξεις .
Παραγωγή έχουμε όταν μια λέξη σχηματίζεται από μια άλλη λέξη , την πρωτότυπη . Η καινούργια λέξη λέγεται παράγωγη .π. χ. πωλώ → πώληση , πωλητής , πωλητήριο
Σύνθεση έχουμε όταν μία λέξη σχηματίζεται από δύο άλλες λέξεις με ένωση . Η καινούργια λέξη λέγεται σύνθετη , ενώ οι δυο άλλες από τις οποίες σχηματίζεται λέγονται συνθετικά . π.χ. πάντα + πωλείο → παντοπωλείο
Η λέξη περιβαλλοντικός , -ή , - ό προέρχεται από τη λέξη περιβάλλον και γράφεται με λλ .
Η λέξη θαλάσσιος , -α , -ο και η λέξη θάλασσα γράφονται με δύο σσ .
Η λέξη απειλούμαι και η λέξη απειλή γράφονται με ει .
Η παραγωγή και η σύνθεση είναι δύο τρόποι με τους οποίους σχηματίζονται πάρα πολλές λέξεις .
Παραγωγή έχουμε όταν μια λέξη σχηματίζεται από μια άλλη λέξη , την πρωτότυπη . Η καινούργια λέξη λέγεται παράγωγη .π. χ. πωλώ → πώληση , πωλητής , πωλητήριο
Σύνθεση έχουμε όταν μία λέξη σχηματίζεται από δύο άλλες λέξεις με ένωση . Η καινούργια λέξη λέγεται σύνθετη , ενώ οι δυο άλλες από τις οποίες σχηματίζεται λέγονται συνθετικά . π.χ. πάντα + πωλείο → παντοπωλείο
ΑΣΚΗΣΗ
Να γράψεις με μια σύνθετη λέξη πώς λέγεται το μέρος όπου πωλούνται
δίσκοι →……………….. άνθη →………………. κρέας →……………….. βιβλία →………………..
αρώματα →……………….. ιχθύες →………………..
χαρτιά →……………….. άρτοι →………………..
Να γράψεις με μια σύνθετη λέξη πώς λέγεται το μέρος όπου πωλούνται
δίσκοι →……………….. άνθη →………………. κρέας →……………….. βιβλία →………………..
αρώματα →……………….. ιχθύες →………………..
χαρτιά →……………….. άρτοι →………………..
Θυμάμαι όσα έμαθα στην ενότητα << Ρώτα το νερό τι τρέχει >> παίζοντας
Ασφαλώς .... κυκλοφορώ
Μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Η λέξη σταυροδρόμι και όλες οι λέξεις της οικογένειας του σταυρού γράφονται με αυ ( σταυρώνω ,Σταυρωμένος ,Σταύρος , σταυροβελονιά ).
Η λέξη κυκλοφοριακός , -ή , - ό προέρχεται από τη λέξη κύκλος και γράφεται με υ .
Η λέξη ασφάλεια όπως και όλα τα θηλυκά ουσιαστικά που προέρχονται από επίθετα σε -ης ( ασθενής → ασθένεια , εγκρατής → εγκράτεια ) γράφεται με ει .
Όταν δίνω οδηγίες , προσέχω :
-Να δίνω οδηγίες μόνο για κάτι που ξέρω καλά ( υπευθυνότητα ) .
-Να περιγράφω λεπτομερώς κάθε ενέργεια (ακρίβεια ) .
-Να μιλάω με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να παρεξηγηθούν τα λόγια μου ( σαφήνεια ) .
-Να λέω ό,τι έχω να πω με λίγα λόγια , συνοπτικά .
-Να εκφράζω καθαρά τη σειρά με την οποία πρέπει να εκτελεστεί κάθε οδηγία ( πρώτα , μετά , κατόπιν , αφού ) .
-Να χρησιμοποιώ υποτακτική αορίστου ή ενεστώτα ( να στρίβεις –ετε , να στρίψεις –ετε ) , προστακτική αορίστου ή ενεστώτα ( στρίψε –τε , στρίβε –ετε ) ή οριστική ενεστώτα ( στρίβεις –ετε , στρίβουμε –ετε ) .
-Φεύγουμε αύριο το πρωί ;
- Καλό ταξίδι ! !
Η πρόταση Καλό ταξίδι είναι ελλειπτική . Ελλειπτική λέγεται η πρόταση από την οποία λείπει ένας ή περισσότεροι από τους κύριους όρους της πρότασης , δηλαδή το ρήμα , το υποκείμενο ή το κατηγορούμενο επειδή εννοούνται εύκολα από τα συμφραζόμενα .
Π.χ. –Φεύγουμε αύριο το πρωί !
- ( Σας εύχομαι ) Καλό ταξίδι !
Η λέξη σταυροδρόμι και όλες οι λέξεις της οικογένειας του σταυρού γράφονται με αυ ( σταυρώνω ,Σταυρωμένος ,Σταύρος , σταυροβελονιά ).
Η λέξη κυκλοφοριακός , -ή , - ό προέρχεται από τη λέξη κύκλος και γράφεται με υ .
Η λέξη ασφάλεια όπως και όλα τα θηλυκά ουσιαστικά που προέρχονται από επίθετα σε -ης ( ασθενής → ασθένεια , εγκρατής → εγκράτεια ) γράφεται με ει .
Όταν δίνω οδηγίες , προσέχω :
-Να δίνω οδηγίες μόνο για κάτι που ξέρω καλά ( υπευθυνότητα ) .
-Να περιγράφω λεπτομερώς κάθε ενέργεια (ακρίβεια ) .
-Να μιλάω με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να παρεξηγηθούν τα λόγια μου ( σαφήνεια ) .
-Να λέω ό,τι έχω να πω με λίγα λόγια , συνοπτικά .
-Να εκφράζω καθαρά τη σειρά με την οποία πρέπει να εκτελεστεί κάθε οδηγία ( πρώτα , μετά , κατόπιν , αφού ) .
-Να χρησιμοποιώ υποτακτική αορίστου ή ενεστώτα ( να στρίβεις –ετε , να στρίψεις –ετε ) , προστακτική αορίστου ή ενεστώτα ( στρίψε –τε , στρίβε –ετε ) ή οριστική ενεστώτα ( στρίβεις –ετε , στρίβουμε –ετε ) .
-Φεύγουμε αύριο το πρωί ;
- Καλό ταξίδι ! !
Η πρόταση Καλό ταξίδι είναι ελλειπτική . Ελλειπτική λέγεται η πρόταση από την οποία λείπει ένας ή περισσότεροι από τους κύριους όρους της πρότασης , δηλαδή το ρήμα , το υποκείμενο ή το κατηγορούμενο επειδή εννοούνται εύκολα από τα συμφραζόμενα .
Π.χ. –Φεύγουμε αύριο το πρωί !
- ( Σας εύχομαι ) Καλό ταξίδι !
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γράψεις μέσα στην παρένθεση Α για τις απλές , Σ για τις σύνθετες και Ε για τις ελλειπτικές .
Περάσαμε πολύ ωραία χθες βράδυ . ( )
Ώρα για φαγητό . ( )
Όλη η περιοχή και η θάλασσα μολύνθηκαν από τα απόβλητα . ( )
Και του χρόνου ! ( )
Ο Γιάννης έχασε τα κλειδιά και το πορτοφόλι του . ( )
Λόγω της βροχής υπήρχε μεγάλο μποτιλιάρισμα . ( )
Καλό Σαββατοκύριακο ! ( )
2. Να γράψεις τον παρακάτω διάλογο όπως θα μιλούσαμε μεταξύ μας .
- Εύχομαι σε σας καλησπέρα . - Καλησπέρα !
- Κι εγώ εύχομαι σε σας καλησπέρα . - …………………………………………………………………
- Θέλω ένα πακέτο τσιγάρα . - ………………………………………………………………..
- Ορίστε τα ρέστα σας κύριε . - ………………………………………………………………..
- Σας εύχομαι καληνύχτα . -…………………………………………………………..
1. Να γράψεις μέσα στην παρένθεση Α για τις απλές , Σ για τις σύνθετες και Ε για τις ελλειπτικές .
Περάσαμε πολύ ωραία χθες βράδυ . ( )
Ώρα για φαγητό . ( )
Όλη η περιοχή και η θάλασσα μολύνθηκαν από τα απόβλητα . ( )
Και του χρόνου ! ( )
Ο Γιάννης έχασε τα κλειδιά και το πορτοφόλι του . ( )
Λόγω της βροχής υπήρχε μεγάλο μποτιλιάρισμα . ( )
Καλό Σαββατοκύριακο ! ( )
2. Να γράψεις τον παρακάτω διάλογο όπως θα μιλούσαμε μεταξύ μας .
- Εύχομαι σε σας καλησπέρα . - Καλησπέρα !
- Κι εγώ εύχομαι σε σας καλησπέρα . - …………………………………………………………………
- Θέλω ένα πακέτο τσιγάρα . - ………………………………………………………………..
- Ορίστε τα ρέστα σας κύριε . - ………………………………………………………………..
- Σας εύχομαι καληνύχτα . -…………………………………………………………..
Στο δρόμο με το Σωτήρη
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Ανάλογα με το πώς παρουσιάζεται η ενέργεια ή η κατάσταση που περιγράφει το ρήμα ( ως κάτι το πραγματικό /βέβαιο , ως κάτι το επιθυμητό ή αβέβαιο ή ως μία προσταγή /συμβουλή/οδηγία ) οι τύποι του ρήματος χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες , που ονομάζονται εγκλίσεις : την οριστική , την υποτακτική και την προστακτική .
-Η οριστική φανερώνει το πραγματικό , το βέβαιο .
π.χ. Ο ήλιος λάμπει . Χτες έβρεξε . Το απόγευμα θα παίξω .
Στην οριστική τα ρήματα κλίνονται και στους οχτώ χρόνους
-Η υποτακτική φανερώνει αυτό που θέλουμε ή που περιμένουμε να γίνει .
π.χ. Ας παίξουμε μπάλα . Να κάνεις τις ασκήσεις . Όταν έρθουν οι διακοπές , θα πάμε στην εξοχή .
Η υποτακτική σχηματίζεται βάζοντας μπροστά από το ρήμα ένα από τα μόρια ας , να , ή έναν από τους συνδέσμους για να , όταν , αν , πριν , άμα ή το απαγορευτικό μη(ν) .
Η υποτακτική σχηματίζεται μόνο στον ενεστώτα ,τον παρακείμενο και στον αόριστο .
-Η προστακτική φανερώνει προσταγή ή ευχή .
Π.χ. Φύγε . Άκουσε με . Βοήθησέ με . Θεέ μου .
Η προστακτική έχει μόνο δύο πρόσωπα το εσύ και το εσείς και σχηματίζεται μόνο στον ενεστώτα και στον αόριστο .
Ανάλογα με το πώς παρουσιάζεται η ενέργεια ή η κατάσταση που περιγράφει το ρήμα ( ως κάτι το πραγματικό /βέβαιο , ως κάτι το επιθυμητό ή αβέβαιο ή ως μία προσταγή /συμβουλή/οδηγία ) οι τύποι του ρήματος χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες , που ονομάζονται εγκλίσεις : την οριστική , την υποτακτική και την προστακτική .
-Η οριστική φανερώνει το πραγματικό , το βέβαιο .
π.χ. Ο ήλιος λάμπει . Χτες έβρεξε . Το απόγευμα θα παίξω .
Στην οριστική τα ρήματα κλίνονται και στους οχτώ χρόνους
-Η υποτακτική φανερώνει αυτό που θέλουμε ή που περιμένουμε να γίνει .
π.χ. Ας παίξουμε μπάλα . Να κάνεις τις ασκήσεις . Όταν έρθουν οι διακοπές , θα πάμε στην εξοχή .
Η υποτακτική σχηματίζεται βάζοντας μπροστά από το ρήμα ένα από τα μόρια ας , να , ή έναν από τους συνδέσμους για να , όταν , αν , πριν , άμα ή το απαγορευτικό μη(ν) .
Η υποτακτική σχηματίζεται μόνο στον ενεστώτα ,τον παρακείμενο και στον αόριστο .
-Η προστακτική φανερώνει προσταγή ή ευχή .
Π.χ. Φύγε . Άκουσε με . Βοήθησέ με . Θεέ μου .
Η προστακτική έχει μόνο δύο πρόσωπα το εσύ και το εσείς και σχηματίζεται μόνο στον ενεστώτα και στον αόριστο .
ΑΣΚΗΣΗ
Να κλίνεις τα ρήματα γράφω και τρέχω στην υποτακτική και την προστακτική .
Ένα αλλιώτικο πάρκο!
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Τα ανισοσύλλαβα ουδέτερα ουσιαστικά έχουν μια παραπάνω συλλαβή στον πληθυντικό αριθμό αλλά και στη γενική του ενικού .
Η λέξη απαγορεύεται είναι ρήμα σε -εύω και γράφεται με ευ.
Η λέξη ρυθμίζουν ( όπως και οι λέξεις ρυθμός και ρυθμικός ) γράφεται με υ .
Η λέξη κυκλοφορία προέρχεται από το ουσιαστικό κύκλος και γράφεται με υ .
Τα ανισοσύλλαβα ουδέτερα ουσιαστικά έχουν μια παραπάνω συλλαβή στον πληθυντικό αριθμό αλλά και στη γενική του ενικού .
Η λέξη απαγορεύεται είναι ρήμα σε -εύω και γράφεται με ευ.
Η λέξη ρυθμίζουν ( όπως και οι λέξεις ρυθμός και ρυθμικός ) γράφεται με υ .
Η λέξη κυκλοφορία προέρχεται από το ουσιαστικό κύκλος και γράφεται με υ .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να αλλάξεις τις παρακάτω φράσεις όπως στο παράδειγμα .
Αρρώστια στο δέρμα . → Αρρώστια του δέρματος .
Αύξηση στο ρεύμα . → …………………………………………………………………………
Διακοπή στο γύρισμα . → …………………………………………………………………………
Αλλαγή στα χρώματα . → …………………………………………………………………………
Εξέταση στο αίμα . → …………………………………………………………………………
Ανάπτυξη στο πνεύμα . → …………………………………………………………………………
2.Να συμπληρώσεις τα κενά βάζοντας τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στον κατάλληλο τύπο .
Τα………………………… ( σύνθημα ) που ακούγονταν στην πορεία ήταν πολλά .
Το σύνταγμα υπερασπίζεται τα …………………………. ( δικαίωμα ) των πολιτών .
Λόγω του υψηλού …………………………. ( εισόδημα ) πληρώνουν μεγάλο φόρο .
Οι γονείς μου πούλησαν τα ………………………….. ( κτήμα ) του παππού στο χωριό .
Τα παιδιά έμαθαν σήμερα τη χρήση της τελείας και του ………………………… ( κόμμα ) .
1.Να αλλάξεις τις παρακάτω φράσεις όπως στο παράδειγμα .
Αρρώστια στο δέρμα . → Αρρώστια του δέρματος .
Αύξηση στο ρεύμα . → …………………………………………………………………………
Διακοπή στο γύρισμα . → …………………………………………………………………………
Αλλαγή στα χρώματα . → …………………………………………………………………………
Εξέταση στο αίμα . → …………………………………………………………………………
Ανάπτυξη στο πνεύμα . → …………………………………………………………………………
2.Να συμπληρώσεις τα κενά βάζοντας τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στον κατάλληλο τύπο .
Τα………………………… ( σύνθημα ) που ακούγονταν στην πορεία ήταν πολλά .
Το σύνταγμα υπερασπίζεται τα …………………………. ( δικαίωμα ) των πολιτών .
Λόγω του υψηλού …………………………. ( εισόδημα ) πληρώνουν μεγάλο φόρο .
Οι γονείς μου πούλησαν τα ………………………….. ( κτήμα ) του παππού στο χωριό .
Τα παιδιά έμαθαν σήμερα τη χρήση της τελείας και του ………………………… ( κόμμα ) .
Ρόδα είναι και γυρίζει
ΓΡΑΜΜΑΤΤΙΚΗ
Η λέξη αιτία γράφεται με αι και ι .
Η λέξη ατύχημα προέρχεται από τη λέξη τύχη και γράφεται με υ και η .
Η λέξη ποδηλασία προέρχεται από τη λέξη ποδήλατο και γράφεται με η και ι .
Παρώνυμα λέγονται οι λέξεις που μοιάζουν στην προφορά , αλλά διαφέρουν στη σημασία. π.χ. πίνω – πεινώ , αμυγδαλές – αμυγδαλιές
Η λέξη αιτία γράφεται με αι και ι .
Η λέξη ατύχημα προέρχεται από τη λέξη τύχη και γράφεται με υ και η .
Η λέξη ποδηλασία προέρχεται από τη λέξη ποδήλατο και γράφεται με η και ι .
Παρώνυμα λέγονται οι λέξεις που μοιάζουν στην προφορά , αλλά διαφέρουν στη σημασία. π.χ. πίνω – πεινώ , αμυγδαλές – αμυγδαλιές
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να ξαναγράψεις τους παρακάτω διαλόγους με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις , όπως θα τα λέγαμε στην καθημερινή μας ομιλία .
- Σου εύχομαι να έχεις καλή μέρα . …………………………………………………………………………
- Κι εσύ να έχεις καλή μέρα . …………………………………………………………………………
- Για πού πας εσύ ; ………………………………………………………………………
-Πάω στο σπίτι μου . ………………………………………………………………………
- Αυτό είναι καλό . ………………………………………………………………………
- Εσύ που πας ; ………………………………………………………………………
- Εγώ πάω στο σχολείο . ………………………………………………………………………
- Εσύ είσαι πρωινός , ε ; ………………………………………………………………………
- Ναι , είμαι πρωινός . …………………………………………………………………………
2.Να ζευγαρώσεις τα παρώνυμα προσέχοντας την ορθογραφία .
σήραγγα , γένεση , βράγχια , πεινώ , κεφάλαιο , αμαρτωλός , τεχνητός , γέρνω , ονοματικός
αρματολός ……………………………….
γερνώ ……………………………….
πίνω ……………………………….
σύριγγα ……………………………….
βράχια ……………………………….
κεφάλαιο ……………………………….
ονομαστικός ……………………………….
χωριό ……………………………….
τεχνικός ……………………………….
γέννηση ……………………………….
1.Να ξαναγράψεις τους παρακάτω διαλόγους με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις , όπως θα τα λέγαμε στην καθημερινή μας ομιλία .
- Σου εύχομαι να έχεις καλή μέρα . …………………………………………………………………………
- Κι εσύ να έχεις καλή μέρα . …………………………………………………………………………
- Για πού πας εσύ ; ………………………………………………………………………
-Πάω στο σπίτι μου . ………………………………………………………………………
- Αυτό είναι καλό . ………………………………………………………………………
- Εσύ που πας ; ………………………………………………………………………
- Εγώ πάω στο σχολείο . ………………………………………………………………………
- Εσύ είσαι πρωινός , ε ; ………………………………………………………………………
- Ναι , είμαι πρωινός . …………………………………………………………………………
2.Να ζευγαρώσεις τα παρώνυμα προσέχοντας την ορθογραφία .
σήραγγα , γένεση , βράγχια , πεινώ , κεφάλαιο , αμαρτωλός , τεχνητός , γέρνω , ονοματικός
αρματολός ……………………………….
γερνώ ……………………………….
πίνω ……………………………….
σύριγγα ……………………………….
βράχια ……………………………….
κεφάλαιο ……………………………….
ονομαστικός ……………………………….
χωριό ……………………………….
τεχνικός ……………………………….
γέννηση ……………………………….
Θυμάμαι όσα έμαθα στην ενότητα<< Ασφαλώς κυκλοφορώ >> παίζοντας.
Ιστορίες παιδιών
Κορίτσι
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Υπάρχουν μερικές λέξεις που διατηρούν ή χάνουν το τελικό τους ν ανάλογα με τη λέξη που τις ακολουθεί.
Οι λέξεις αυτές είναι : τα οριστικά άρθρα τη(ν) , το(ν) , η προσωπική αντωνυμία αυτή(ν) – τη(ν) τα άκλιτα μόρια δε(ν) ,μη(ν) , το αόριστο άρθρο ένα(ν) .
Οι παραπάνω λέξεις διατηρούν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από
•φωνήεν ( α , ε , η , ι , ο , υ ) ή δίψηφο φωνήεν ( αι , ει , οι , υι , ου ) ή συνδυασμό ( αυ , ευ )
•τα στγμιαία σύμφωνα ( κ , π , τ )
•δίψηφο σύμφωνο ( γκ , μπ , ντ , τς , τζ )
•διπλό σύμφωνο ( ξ , ψ )
Χάνουν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από τα υπόλοιπα σύμφωνα : β , γ , δ , ζ , θ , λ , μ , ν ρ , σ , φ , χ
Προσοχή δε χάνουν το τελικό ν , η γενική πληθυντικού του οριστικού άρθρου ( των ) , και το τροπικό επίρρημα σαν .
Υπάρχουν μερικές λέξεις που διατηρούν ή χάνουν το τελικό τους ν ανάλογα με τη λέξη που τις ακολουθεί.
Οι λέξεις αυτές είναι : τα οριστικά άρθρα τη(ν) , το(ν) , η προσωπική αντωνυμία αυτή(ν) – τη(ν) τα άκλιτα μόρια δε(ν) ,μη(ν) , το αόριστο άρθρο ένα(ν) .
Οι παραπάνω λέξεις διατηρούν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από
•φωνήεν ( α , ε , η , ι , ο , υ ) ή δίψηφο φωνήεν ( αι , ει , οι , υι , ου ) ή συνδυασμό ( αυ , ευ )
•τα στγμιαία σύμφωνα ( κ , π , τ )
•δίψηφο σύμφωνο ( γκ , μπ , ντ , τς , τζ )
•διπλό σύμφωνο ( ξ , ψ )
Χάνουν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από τα υπόλοιπα σύμφωνα : β , γ , δ , ζ , θ , λ , μ , ν ρ , σ , φ , χ
Προσοχή δε χάνουν το τελικό ν , η γενική πληθυντικού του οριστικού άρθρου ( των ) , και το τροπικό επίρρημα σαν .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Βάλε το κατάλληλο οριστικό άρθρο στην αιτιατική πτώση .
•………. κηπουρό •………. ποταμό
•………. γεωργό •………. λεωφόρο
•………. είσοδο •………. αδερφό
•………. τέχνη •………. μπόρα
•………. ντροπή •……….γκρεμό •………. τζίτζικα •………. τσίχλα
•………. ξεναγό •………. ψυχή
•………. μαθητή •………. ζήλια
•………. θάλασσα •……….. ράχη
2. Να διαγράψεις το ν όπου πρέπει .
τον μαθητή σαν ήρθες έναν στεναγμό τον ξένο
δεν ήρθα τον κόσμο τον είδα δεν είδα
τον ψαρά δεν λυπάσαι τον δρόμο μην φύγεις
την βρήκα μην χάνεσαι τον γνωρίζω την έφερα
την ντρίπλα σαν θέλεις μην προσέχεις την μπάλα
1.Βάλε το κατάλληλο οριστικό άρθρο στην αιτιατική πτώση .
•………. κηπουρό •………. ποταμό
•………. γεωργό •………. λεωφόρο
•………. είσοδο •………. αδερφό
•………. τέχνη •………. μπόρα
•………. ντροπή •……….γκρεμό •………. τζίτζικα •………. τσίχλα
•………. ξεναγό •………. ψυχή
•………. μαθητή •………. ζήλια
•………. θάλασσα •……….. ράχη
2. Να διαγράψεις το ν όπου πρέπει .
τον μαθητή σαν ήρθες έναν στεναγμό τον ξένο
δεν ήρθα τον κόσμο τον είδα δεν είδα
τον ψαρά δεν λυπάσαι τον δρόμο μην φύγεις
την βρήκα μην χάνεσαι τον γνωρίζω την έφερα
την ντρίπλα σαν θέλεις μην προσέχεις την μπάλα
Το μεγάλο μυστικό
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Η λέξη θαρραλέος -α –ο προέρχεται από τη λέξη θάρρος και γράφεται με δύο ρρ .
Η λέξη κυρίευω όπως και όλα τα ρήματα σε εύω ( εκτός από το κλέβω ) γράφεται με ευ .
Η λέξη πορεία γράφεται με ει .
Χρησιμοποιούμε τον αόριστο για να δείξουμε ότι κάτι έγινε στο παρελθόν σε μια στιγμή π.χ. έπαιξα , έγραψα , έτρεξα .
Χρησιμοποιούμε τον παρατατικό για να δείξουμε ότι κάτι γινόταν στο παρλθόν συνέχεια π.χ. έπαιζα , έγραφα , έτρεχα.
Χρησιμοποιούμε το στιγμιαίο μέλλοντα για να δείξουμε τι θα κάνουμε στο μέλλον σε μια στιγμή π.χ. θα παίξω , θα γράψω , θα τρέξω .
Χρησιμοποιούμε τον εξακολουθητικό μέλλοντα για να δείξουμε τι θα κάνουμε στο μέλλον συνέχεια π.χ. θα παίζω , θα γράφω , θα τρέχω .
Η λέξη θαρραλέος -α –ο προέρχεται από τη λέξη θάρρος και γράφεται με δύο ρρ .
Η λέξη κυρίευω όπως και όλα τα ρήματα σε εύω ( εκτός από το κλέβω ) γράφεται με ευ .
Η λέξη πορεία γράφεται με ει .
Χρησιμοποιούμε τον αόριστο για να δείξουμε ότι κάτι έγινε στο παρελθόν σε μια στιγμή π.χ. έπαιξα , έγραψα , έτρεξα .
Χρησιμοποιούμε τον παρατατικό για να δείξουμε ότι κάτι γινόταν στο παρλθόν συνέχεια π.χ. έπαιζα , έγραφα , έτρεχα.
Χρησιμοποιούμε το στιγμιαίο μέλλοντα για να δείξουμε τι θα κάνουμε στο μέλλον σε μια στιγμή π.χ. θα παίξω , θα γράψω , θα τρέξω .
Χρησιμοποιούμε τον εξακολουθητικό μέλλοντα για να δείξουμε τι θα κάνουμε στο μέλλον συνέχεια π.χ. θα παίζω , θα γράφω , θα τρέχω .
Ο αδελφός της Ασπασίας
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
• Η λέξη ζηλιάρης προέρχεται από τη ζήλια και γράφεται με η.
• Η λέξη ελάττωμα γράφεται με ττ.
• Η λέξη χαρακτήρας γράφεται με η.
• Η λέξη χατίρι είναι δάνεια λέξη (προέρχεται από τα τουρκικά) και γράφεται με ι.
Τα ρήματα που έχουν κατάληξη – ω στην ενεργητική φωνή τελειώνουν σε – ομαι στην παθητική φωνή.
Στο εγώ , το εσύ , το αυτός και το αυτοί η κατάληξη των ρημάτων είναι με αι στο εμείς και το εσείς είναι με ε .
Ενεστώτας Παρατατικός Εξακολουθητικός Μέλλοντας
δένομαι δενόμουν θα δένομαι
δένεσαι δενόσουν θα δένεσαι
δένεται δενόταν θα δένεται
δενόμαστε δενόμαστε θα δενόμαστε
δένεστε δενόσαστε θα δενόσαστε
δένονται δένονταν θα δένονται
• Η λέξη ζηλιάρης προέρχεται από τη ζήλια και γράφεται με η.
• Η λέξη ελάττωμα γράφεται με ττ.
• Η λέξη χαρακτήρας γράφεται με η.
• Η λέξη χατίρι είναι δάνεια λέξη (προέρχεται από τα τουρκικά) και γράφεται με ι.
Τα ρήματα που έχουν κατάληξη – ω στην ενεργητική φωνή τελειώνουν σε – ομαι στην παθητική φωνή.
Στο εγώ , το εσύ , το αυτός και το αυτοί η κατάληξη των ρημάτων είναι με αι στο εμείς και το εσείς είναι με ε .
Ενεστώτας Παρατατικός Εξακολουθητικός Μέλλοντας
δένομαι δενόμουν θα δένομαι
δένεσαι δενόσουν θα δένεσαι
δένεται δενόταν θα δένεται
δενόμαστε δενόμαστε θα δενόμαστε
δένεστε δενόσαστε θα δενόσαστε
δένονται δένονταν θα δένονται
ΑΣΚΗΣΗ
Να βάλεις τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό πρόσωπο και στο σωστό χρόνο.
α) Ο πατέρας μου .............................. ( εργάζομαι) σκληρά.
β) Αυτά τα φορέματα δε …………………. ( συγκρίνομαι) μεταξύ τους.
γ) Γιατί δε ………………………………….( συμμορφώνομαι) με τις οδηγίες του δασκάλου σου.
δ) Μην …………………………….( ντρέπομαι) τους γονείς σας.
Να βάλεις τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό πρόσωπο και στο σωστό χρόνο.
α) Ο πατέρας μου .............................. ( εργάζομαι) σκληρά.
β) Αυτά τα φορέματα δε …………………. ( συγκρίνομαι) μεταξύ τους.
γ) Γιατί δε ………………………………….( συμμορφώνομαι) με τις οδηγίες του δασκάλου σου.
δ) Μην …………………………….( ντρέπομαι) τους γονείς σας.
Ο εξάχρονος ήρωας της Ορλεάνης
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Αριθμητικά ονομάζουμε τις λέξεις που φανερώνουν αριθμούς. Είναι επίθετα ή (σπανιότερα) ουσιαστικά.
Π.χ Έφαγα τρία μπισκότα. (αριθμητικό επίθετο)
Μια δωδεκάδα αυγά μου δίνετε; (αριθμητικό ουσιαστικό)
• Απόλυτα λέγονται τα αριθμητικά επίθετα που εκφράζουν ποσότητα. Από αυτά κλίνονται τα: ένας- μία- ένα, τρεις- τρία, τέσσερις- τέσσερα. Π.χ Άργησες τρία λεπτά.
Από τα απόλυτα αριθμητικά κλίνονται μόνο τα: ένας, μία,ένα - τρεις, τρεις , τρία - τέσσερις, τέσσερις, τέσσερα
Ενικός αριθμός
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
ένας μία , μια ένα
ενός μιας ενός
ένα(ν) μία μια ένα
Πληθυντικός αριθμός
Αρσενικό και θηλυκό Ουδέτερο Αρσενικό και θηλυκό Ουδέτερο
τρεις τρία τέσσερις τέσσερα
τριών τριών τεσσάρων τεσσάρων
τρεις τρία τέσσερις τέσσερα
Τακτικά λέμε τα αριθμητικά επίθετα που φανερώνουν τη θέση που κατέχει κάποιος τη σειρά.
Π.χ Ο πρώτος αθλητής παίρνει το χρυσό μετάλλιο.
Αριθμητικά ονομάζουμε τις λέξεις που φανερώνουν αριθμούς. Είναι επίθετα ή (σπανιότερα) ουσιαστικά.
Π.χ Έφαγα τρία μπισκότα. (αριθμητικό επίθετο)
Μια δωδεκάδα αυγά μου δίνετε; (αριθμητικό ουσιαστικό)
• Απόλυτα λέγονται τα αριθμητικά επίθετα που εκφράζουν ποσότητα. Από αυτά κλίνονται τα: ένας- μία- ένα, τρεις- τρία, τέσσερις- τέσσερα. Π.χ Άργησες τρία λεπτά.
Από τα απόλυτα αριθμητικά κλίνονται μόνο τα: ένας, μία,ένα - τρεις, τρεις , τρία - τέσσερις, τέσσερις, τέσσερα
Ενικός αριθμός
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
ένας μία , μια ένα
ενός μιας ενός
ένα(ν) μία μια ένα
Πληθυντικός αριθμός
Αρσενικό και θηλυκό Ουδέτερο Αρσενικό και θηλυκό Ουδέτερο
τρεις τρία τέσσερις τέσσερα
τριών τριών τεσσάρων τεσσάρων
τρεις τρία τέσσερις τέσσερα
Τακτικά λέμε τα αριθμητικά επίθετα που φανερώνουν τη θέση που κατέχει κάποιος τη σειρά.
Π.χ Ο πρώτος αθλητής παίρνει το χρυσό μετάλλιο.